Tác phẩm văn học Trung Quốc hiện đại 2022

Thủ Thuật Hướng dẫn Tác phẩm văn học Trung Quốc tân tiến Mới Nhất

Bạn đang tìm kiếm từ khóa Tác phẩm văn học Trung Quốc tân tiến được Cập Nhật vào lúc : 2022-05-05 15:16:11 . Với phương châm chia sẻ Mẹo Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi tìm hiểu thêm tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.

(tiếp theo Văn học châu Á 1- Văn học Trung Quốc)

Nội dung chính

• BẢNG ÐỐI CHIẾU NIÊN ÐẠI TRUNG QUỐC VÀ VIỆT NAM
• 1. Đặc điểm nghệ  thuật của những bài thơ tình bằng hữu tiêu biểu vượt trội trong Đường Thi
•       (SV Dương Thị Thúy Hằng, lớp ĐH 1C3, Khóa 1)

Chương 4.  Văn học tân tiến và Lỗ Tấn

Chương 5. Quách Mạt Nhược, Mao Thuẫn, Ba Kim, Lão Xá và Tào Ngu

Chương 6. Nữ sĩ Băng Tâm và tập thơ Phồn tinh

Chương 7. Tiểu thuyết đương đại

7.1  Một số chủ đề truyện ngắn đương đại tiêu biểu vượt trội

7.2  Tiểu thuyết thời kỳ Đổi Mới và nhà văn Mạc Ngôn

7.3  Số phận của chủ nghiã hiện thực XHCN ở Trung Quốc

Chương 8. Kim Dung và Quỳnh Giao

Phụ lục

1.      Bảng so sánh lịch sử Việt Nam- Trung Quốc

2.      Bảng bầu chọn 10 nhân vật văn hóa truyền thống

3.      Danh mục khoá luận tốt nghiệp nghiên cứu và phân tích văn học Ttung Quốc ở Đại học An Giang,

Chương 4         VĂN HỌC HIỆN ÐẠI TRUNG QUỐC VÀ LỔ TẤN

4.1 Khái quát văn học tân tiến Trung Quốc

Bài này trình làng những nét hầu hết của nền văn học Trung Quốc tân tiến trải qua 4 quy trình.

Giai đoạn 1 (1911- 1949) “Văn học dân chủ, tiền cách mạng và tân tiến hoá”

Văn học cất tiếng nói giã từ chính sách phong kiến. Văn học truyền bá tư tưởng phê phán chính sách phong kiến, cổ vũ cho tư tưởng cộng hoà, dân chủ…Văn học tân tiến hoàn toàn có thể tính từ Cách mạng Tân Hợi năm 1911 hoặc từ cuộc vận động Ngũ Tứ 1919. Nổi bật là nhà văn, nhà báo, nhà giáo Lỗ Tấn. Ông là nhà tổ chức triển khai, cây bút  tiên phong nòng cốt xây dựng nền văn học mới của cách mạng vô sản. Sau đó, nhà thơ Quách Mạt Nhược, nhà văn Mao Thuẫn, Ba Kim, Lão Xá và Tào Ngu trở thành những cây bút số 1 của nền văn học mới, sẽ trở thành những nhà văn cộng sản thứ nhất (năm 1921 Đảng Cộng sản TQ Ra đời) . . .và tiếp tục sáng tác về sau.

Giai đoạn 2 (1949-1965) “Nền văn học xã hội chủ nghĩa quy trình đầu”

Văn học sáng tác theo “Tư tưởng văn nghệ Mao Trạch Đông”. Ngoài những tác giả lão thành xuất hiện từ quy trình đầu, thêm những tên tuổi mới: Chu Lập Ba, Ngải Thanh, nữ sĩ Dương Mạt, La Quảng Bân, Điền Hán. vv…Những tác phẩm tràn trề hào khí cách mạng nhưng  nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp còn non yếu, kéo dãn 16 năm .  Cuộc cải cách ruộng đất  nông thôn – đấu tổ địa chủ đã mắc sai lầm không mong muốn nghiệm trọng như thời cổ đại. Tiếp đó công cuộc xây dựng CNXH với những quy mô ấu trĩ “duy ý chí” như “công xã nhân dân”, trào lưu “đại nhảy vọt”. Tình trạng quan liêu, cửa quyền, tham nhũng triền miên, kinh tế tài chính suy đốn . . xã hội điêu tàn,  chính trị khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ, văn nghệ khô cứng. Tình trạng đó tất yếu phải dẫn đến một sự đổ vỡ nào đó. Vai trò lãnh đạo của  quản trị Mao Trạch Đông suy yếu. Cặp Lâm Bưu- Giang Thanh rồi đến “bè lũ 4 tên” chụp lấy thời cơ nhảy ra .

Giai đoạn 3 (1966-1976) 10 năm động loạn “Đại cách mạng văn hoá vô sản”

Thực chất “cách mạng văn hoá” chỉ trình làng trong 3 năm (1966-1969) nhưng hậu quả kéo dãn đến 1979 và lâu dài  hơn. Lịch sử gọi đó là “10 năm động loạn”, văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp chân chính bị tê liệt .

Thay vì cải tổ cải cách, vực dậy tình trạng suy đốn của giang sơn, Lâm Bưu, Giang Thanh và “bè lũ 4 tên” thủ đoạn cướp đoạt quyền lãnh đạo Đảng, Nhà nước bằng phương pháp  mở chiến dịch mang tên “ Đại cách mạng văn hoá vô sản”. Nhân danh cách mạng chân chính, thực ra họ là “phái tả” (nghĩa là duy trì cách mạng vô sản một cách cực đoan, tiến hành vội vã, làm ẩu, áp đặt, mặc kệ thực tiễn và bỏ qua qui luật, đốt cháy quy trình). Họ tung nhiều “chưởng” tàn bạo, dã man đạp thêm vào cho giang sơn Trung Hoa ngày càng dúi sâu xuống vũng bùn suy đồi…Họ chọn đột phá khẩu là “phê phán văn nghệ tư sản” và đả kích vạch mặt “phái hữu” (nghĩa là tư tưởng rút lui, không kiên trì cách mạng vô sản, có ý muốn theo con phố tư bản chủ nghĩa), đó chỉ là cái cớ để triệt hạ toàn bộ những con người ưu tú nhất của giang sơn. Lịch sử TQ sẽ không còn quên “10 năm động loạn” kinh khủng hơn hết thời đế chế Tần Thuỷ Hoàng. Trong thời xây dựng hoà bình mà có tới hàng triệu người, trong số đó có hàng trăm văn nghệ sĩ cách mạng bị bức hại đến chết, toàn bộ trường ĐH, học viện chuyên nghành ngừng hoạt động … Văn học Trung Quốc quy trình này bị tê liệt nếu chưa nói là bị tiêu diệt. (Lúc này, giang sơn Việt Nam đang triệu tập kiên trì kháng chiến chống Mỹ cứu nước, không chịu ràng buộc của “đại cách mạng văn hoá vô sản Trung Quốc”)..

Giai đoạn 4 (1977-1982 và tiếp tục tới nay) gọi là “Văn học đương đại”

Từ sau 1976 đến 1982. Những người đảng viên cộng sản chân chính với việc  ủng hộ của quần chúng cách mạng, nhất quyết đấu tranh chống lại “bè lũ bốn tên” đã giành lại quyền lãnh đạo cách mạng. Đất nước TQ tìm ra  đường lối Open, trào lưu “bốn tân tiến hoá” theo đường lối tư tưởng của lãnh tụ Đặng Tiểu Bình. Văn học cuộn mình trỗi dậy. Dòng văn học “vết thương”, dòng văn học “sám hối” với những tác phẩm sục sôi đòi thanh toán nỗi uất ức “10 năm kinh khủng”, triệt để phê phán quy trình sai lầm không mong muốn ấu trĩ, từ đây mở ra thời kì phục hưng văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. Văn chương giữ vai trò tiên phong trong nghành nghề văn hoá nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp và đời sống tinh thần của công chúng Trung Quốc..

Kể từ trong năm 1982 về sau, văn học “trăm hoa đua nở” (bách hoa tranh khai). Những cây bút trẻ hăm hở tìm tòi phương pháp mới đồng thời thừa kế những phương pháp truyền thống cuội nguồn của Trung Quốc và quả đât. Nhiều phong thái mới, tác giả mới xuất hiện, mau chóng tạo ra sức hút mạnh mẽ và tự tin trong đời sống văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp hồi sinh. Có thể nói, cuộc “lột xác” để phục hưng của văn học Trung Quốc thật đớn đau, phải trả bằng những giá đắt trước đó chưa từng có trong lịch sử.

Nổi bật lên hàng trăm cây bút, tiêu biểu vượt trội với hàng trăm tác giả xuất sắc như Trương Hiền Lượng, Vương Mông, Đường Mẫn, Phùng Kí Tài, Cao Hiểu Thanh, Giả Bình Ao Lưu Tâm Vũ, Mạc Ngôn, Vệ Tuệ, Miên Miên, Cửu Đan, Diệp Tân, Như Chí Quyên, Uông Tằng Kỳ, Tốt Thục Mẫn, Diệp Văn Linh. . .

Những cây bút trẻ đó quả thực không làm hổ danh nền văn học truyền thống cuội nguồn TQ ba ngàn năm qua. Bắt kịp tư tưởng – phương pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp Tây Âu- Nga- Mỹ …họ sáng tạo với những tư tưởng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp mới mẻ, phóng khoáng, không câu nệ qui phạm, họ không bận tâm quá nhiều vào những phương pháp cổ xưa, truyền thống cuội nguồn Trung Hoa.

Truyện ngắn, tản văn, tiểu thuyết lấn át thơ ca. Cảm hứng chủ yếu thứ nhất của tớ là nhất quyết phê phán quá khứ “cách mạng vô sản” .

Truyện ngắn “Song cầm tế” (Văn tế hai cây đàn sinh đôi) của nhà văn Lương Hiểu Thanh, tác phẩm sẽ là một trong những bản tuyên ngôn nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp tân tiến. Tiểu thuyết “Phong nhũ phì đồn” (Vú to mông nở) của nhà văn thạc sĩ Mạc Ngôn gây “cơn sốt” văn chương cuối thế kỉ XX. “Phong nhũ phì đồn” sẽ là bộ tiểu thuyết “Trăm năm đơn độc” của Trung Quốc. Trần Đình Hiến dịch ra tiếng Việt với tựa đề “Báu vật của đời” .

Xưa nay nói tới văn học TQ, người ta nghĩ ngay tới Đường Thi và tiểu thuyết cổ xưa Minh Thanh… Những người bi quan nhận định rằng văn học tân tiến không thể sánh bằng văn học trung đại cổ xưa. Thực ra, thử tính 300 năm Đường Thi để lại được 54 000 bài thơ, trung bình mỗi năm  sáng tác được 180 bài .  600 năm Minh-Thanh chỉ để lại  trên 10 bộ tiểu thuýêt tiêu biểu vượt trội kiệt xuất, trung bình mỗi thế kỉ có 2 bộ truyện hay với tổng số khoảng chừng 200 truyện. Thế mà chỉ việc 10 năm thay đổi, văn học tân tiến đã xuất bản được hàng trăm bộ tiểu thuyết trong số đó hơn 10 bộ tiểu thuyết xuất sắc tiêu biểu vượt trội … Văn học đương đại TQ đang ở trong thời kì được mùa trước đó chưa từng có trong lịch sử văn học ba nghìn năm của nước này.

4.2   LỖ TẤN (1881- 1936)

– Người đặt nền móng cho văn nghệ cách mạng Trung Hoa

Thân thế

Lỗ Tấn鲁迅  (Lǔ Xùn)  tên thật là Chu Thụ Nhân,  tự là Dự Tài,  Lỗ Tấn là bút danh. Ông sinh 25- 9- 1881 tại  huyện Thiệu Hưng,  tỉnh Triết Giang. Gia đình vốn  là quan lại  sa sút. Ông  nội là Chu Giới Phu từng làm quan trong triều đình nhà Thanh, bị không bổ nhiệm hạ ngục năm Lỗ Tấn 13 tuổi. Thân sinh là Chu Bá Nghi, đỗ tú tài cũng năm đó rồi lâm bệnh nặng,  ba năm tiếp theo vì không còn thuốc chữa trị mà mất. Mẹ là Lỗ Thụy người phụ nữ nông thôn trung hậu, kiên nghị, phẩm chất của bà có ảnh hưởng rất  lớn đến Lỗ Tấn. Bút danh của ông là theo họ mẹ.

Lỗ Tấn sống  trong thời  đại xã  hội Trung  quốc có nhiều dịch chuyển  lớn lao  nhất là  sau năm  1919 với ảnh hưởng của Cách Mạng Tháng Mười Nga. Cuộc  đời ông trải  qua hai cuộc  cách mạng : cách mạng dân chủ kiểu cũ – cách mạng Tân Hợi (do giai cấp tư sản lãnh đạo) và cách mạng dân  tộc dân chủ  kiểu mới do  giai cấp vô sản và Ðảng cộng sản Trung quốc lãnh đạo.

Cuộc đời, sự nghiệp và quy trình tư tưởng của Lỗ Tấn hoàn toàn có thể chia ra ba quy trình như sau:

TRƯỚC NGŨ TỨ (1881- 1918)

Thời thơ ấu từ 6 đến 17 tuổi,  Lỗ Tấn học ở trường tư thục quê nhà. Ông học rất thông minh. Ðọc hầu  hết những thư tịch cổ Trung Quốc. Ðặc biệt thích đọc dã sử, thích nghe truyền thuyết, xem hát tuồng và tranh dân gian. Thị hiếu và sở trường  văn nghệ của ông được hình thành từ sớm. Mặt khác, vì mái ấm gia đình sa sút, ông hay phải đi lại với con em của tớ nông dân lao động ở quê nhà. Tắm mình trong tình cảm chân thành và hồn hậu ấy,  Lỗ Tấn “bú được sữa sói rừng” mà lớn lên, dần  dần trở  thành “người con bất hiếu” của giai cấp phong kiến,”bề tôi hai lòng”của tầng lớp thân sĩ.

Xã hội Trung Quốc dịch chuyển kịch liệt, cơ quan ban ngành thường trực Mãn Thanh quì gối  đầu hàng  trước sự việc  xâm lăng  của những đế quốc, trào lưu yêu nước của nhân  dân tăng trưởng rầm rộ.  Lỗ Tấn được cổ vũ mạnh mẽ và tự tin. Ông giã từ  mái ấm gia đình và quê nhà đi  tìm đường hoạt động và sinh hoạt giải trí.

Năm 18 tuổi, Lỗ Tấn đến Nam Kinh, thi vào Thuỷ sư học đường (đào tạo và giảng dạy  nhân  viên  hàng  hải).  Hai  năm tiếp theo lại thi vào Khoáng lộ học đường (đào tạo và giảng dạy kỹ  sư mỏ). Ðây là những  trường tây học, dạy kiến thức và kỹ năng khoa học mới,  khác hoàn toàn với những trường hán học chỉ dạy “tứ thư, ngũ kinh”. Tầm mắt anh mở rộng,  thay đổi nếp tư duy. Hoài  nghi truyền thống cuội nguồn  cũ và hướng  đến việc cải cách, Lỗ Tấn rất say mê  cuốn “Thiên diễn luận” của  Husley nhà sinh vật học người Anh – lý giải sự biến hoá vũ trụ và vạn vật theo quan điểm thuyết tiến  hoá Darwin (nhà  sinh học vĩ  đại Anh). Lỗ Tấn chịu ràng buộc thâm thúy và từ đó, toàn thế giới quan của ông chịu sự chi phối của thuyết tiến hoá trong một  thời hạn tương đối dài. Ông tin  tưởng rằng “sinh  mệnh lớp sau bao giờ cũng luôn có thể có ý nghĩa hơn, hoàn thiện hơn lớp trước, tương lai sẽ sáng sủa hơn hiện tại vì lực lượng mới sẽ thay thế lực lượng cũ. Từ đó ông ca tụng sự thay đổi,  lôi kéo phản kháng, chán ghét truyền thống cuội nguồn trì trệ.

Năm 1902, sau khi tốt nghiệp Khoáng lộ học đường, Lỗ Tấn được chọn đi du học  ở Nhật  Bản. Trước  tiên ông  học ngành y. Ông muốn dùng y học để cứu  dân,   trước hết là  chữa chạy cho  những người dân nghèo đói, dốt nát, mê tín dị đoan khỏi bị chết oan như bố ông. Học sinh Trung Quốc học ở  Nhật khá đông. Quang Phục Hội  là tổ chức triển khai lãnh đạo cách mạng Tân Hợi (1911) sau này, cũng hoạt động và sinh hoạt giải trí sôi sục ở Tokio. Lỗ Tấn tham gia Quang Phục Hội với quyết tâm cứu nước. Về sau, nhân một lần xem  phim, ông bị kích động  mạnh mẽ và tự tin và chuyển sang làm văn nghệ (ông thấy người Trung Quốc vui  thú khi xem phim có cảnh người Nhật chém  một người Trung Hoa vì  tội làm gián điệp cho quân Nga thời  trận chiến tranh Nga Nhật).  Lỗ Tấn nghĩ  rằng chữa bệnh cho họ về thể xác còn  chưa quan trọng bằng chữa bệnh cho họ về tinh thần.  Từ đó ông  quyết tâm dùng  ngòi bút để thức tỉnh tinh thần dân  tộc và  ý chí tự  lập tự cường  của người Trung Hoa. Ông ra sức  phiên dịch giới  thiệu những trước  tác khoa học cũng như những tác phẩm  văn nghệ thế  giới. Ðặc biệt  ông viết tập “Sức mạnh mẽ và tự tin của dòng thơ ma quỷ” giới  thiệu những nhà thơ đấu tranh cho tự do như Byron, Shelli (Anh) Puskine, Lermontov (Nga) v.v… với kỳ vọng mượn ý chí  phản kháng và quyết tâm  hành vi của tớ để thức tỉnh tinh thần dân tộc bản địa.

Hai năm trước đó Cách  mạng Tân Hợi, năm 1909  vì mái ấm gia đình quẫn bách, Lỗ Tấn dời Nhật trở về nước nuôi mẹ và em. Ông dạy học ở những trường trung học quê nhà và làm  hiệu trưởng trường sư phạm Thiệu Hưng. Năm 1911, Cách mạng Tân Hợi bùng nổ, ông hưởng ửng sôi sục. Với quốc hiệu “Trung  Hoa dân quốc”, cuộc cách mạng tư sản này sẽ không còn đem lại cho xã hội Trung Quốc sự thay đổi nào đáng kể. Lỗ Tấn  không khỏi vô vọng. Còn đối  với Cách mạng vô sản, ông chưa tồn tại nhận thức rõ ràng, phần nào không tin, giai cấp công nhân chưa hình thành một lực lượng  chính trị độc lập,  ông rơi vào đau khổ, trầm tư.

THỜI KỲ 1918 – 1927

Cách mạng Tháng Mười  Nga rung động,  thức tỉnh  dân tộc bản địa Trung Hoa và tâm hồn nhà yêu nước Lỗ Tấn. Ông đăng  thiên truyện đầu tay “Nhật ký người điên” trên tạp chí  Tân Thanh Niên. Ðó là phát súng mở đầu của cuộc cách mạng văn hoá và tư tưởng Ngũ tứ ở Trung Quốc công kích lễ giáo và chế  độ phong kiến. Hàng loạt những truyện khác tiếp nối Ra đời. “Khổng Ất Kỷ, AQ chính truyện, Lễ cầu phúc …” .Những truyện này sau được soạn thành hai tập “Gào thét” và “Bàng hoàng”. Ông còn viết nhiều bài tạp văn sắc bén lên án xã hội đế quốc phong kiến và những tập quán xấu của xã hội cũ.

Lỗ Tấn  còn tham  gia chỉ  đạo phong  trào thanh niên yêu nước khoảng chừng năm 1920 – 1925, ông là giáo sư những trường Ðại học ở Bắc Kinh, và lãnh đạo sinh viên lập nhóm văn học, xuất bản báo và tạp chí cổ động  cách mạng.  Ông đã  nhiệt tình  ủng hộ  cuộc đấu tranh của sinh viên trường Ðại học nữ sư  phạm Bắc Kinh chống lại tên Bộ trưởng Giáo  dục phản  động … Ông trở  thành lãnh tụ tư tưởng của sinh viên lúc bấy giờ.

Khoảng năm 1923 -1924, trào lưu Ngũ Tứ vỡ, hình thành mặt trận thống nhất văn hoá.

Năm 1926, bị chính phủ nước nhà Quốc dân đảng bức bách, ông rời Bắc Kinh xuống Hạ Môn (tỉnh Phúc Kiến). Làm giáo sư văn học ở Ðại học Hạ Môn. Ông cảm thấy hưu quạnh vì phải xa lánh cuộc  đấu tranh. Ðầu năm 1927, ông lại đến Quảng Châu Trung Quốc – vị trí căn cứ địa cách mạng bấy giờ, làm trưởng phòng giáo vụ kiêm chủ nhiệm  khoa văn trường Ðại  học Trung Sơn. Ông liên hệ ngặt nghèo với những  tổ chức triển khai cách mạng do  Ðảng Cộng Sản lãnh đạo .

Tháng 4 năm 1927,Tưởng Giới Thạch phản bội Cách mạng, khủng bố Ðảng Cộng  Sản và  những tổ  chức do Ðảng lãnh đạo. Chúng giết hàng trăm vạn đảng viên và quần chúng. Lỗ Tấn đứng ra bảo vệ sinh viên không được nên đã phẫn nộ từ chức. Sự thật tàn nhẫn đã hỗ trợ ông giác ngộ quan điểm giai cấp của chủ nghĩa Mác – Lênin.

Kể từ đó, Lỗ Tấn đang không ngừng nghỉ chiến đấu cho việc nghiệp giải phóng của giai cấp, của dân tộc bản địa dưới ngọn cờ vẻ vang của chủ nghĩa Mác – Lênin và Ðảng Cộng Sản Trung  Quốc.

THỜI KỲ 1928 – 1936

Ðây là thời kỳ của văn học vô sản với nhà văn cộng sản Lỗ Tấn. Tháng 10 năm 1927, do có rủi ro không mong muốn tiềm ẩn tiềm ẩn bị ám hại, Lỗ Tấn rời Quảng Châu Trung Quốc đến thành phố Thượng Hải và ở  lại đây cho tới lúc  mất. Tham gia tổ chức triển khai và lãnh đạo trào lưu văn học vô sản. Năm 1928, ông xuất bản tạp chí “Dòng nước xiết “(Bôn lưu), phiên dịch, trình làng khối mạng lưới hệ thống lý luận văn nghệ Mác –  Lênin. Lỗ Tấn đứng ra  xây dựng và lãnh đạo Hội liên minh những nhà văn cánh tả  (gọi tắt là Tả liên). Ông tiếp nhận đường  lối Mác- Lênin  qua một  chiến sỹ cộng sản chân chính lãnh đạo hội là nhà văn Cù Thu Bạch.

Những năm đầu Tả Liên, những tập đoàn lớn lớn  văn nghệ phản động mọc lên như nấm,   tiến công điên rồ  vào nền văn học vô  sản non trẻ. Lỗ Tấn đứng  vững trên  lập trường  vô sản  đập tan những cuộc “vây quét” trên  mặt trận  văn hoá  tư tưởng.  Ông viết được 9 tập văn: “Giọng Nam điệu Bắc, Viết tự do, Chuyện cũ viết lại….”.

Ngày 19 tháng 10 năm 1936, sau thời hạn lâm bệnh, Lỗ Tấn từ trần ở Thượng Hải.  Bất chấp  sự ngăn cấm  và đàn áp  của cơ quan ban ngành thường trực Quốc dân đảng, nhân dân và văn nghệ sĩ vẫn thực hiện lễ an táng trọng thể Lỗ Tấn. Trên quan tài  ông có phủ  lá cờ đỏ  thêu bốn chữ “Linh hồn dân tộc bản địa”.

Lỗ Tấn mất đi đã  hơn nửa thế kỷ. Tên tuổi  Lỗ Tấn  vẫn mãi  mãi được  loài người  tiến bộ và nhân dân cách mạng trân trọng.

4.2.  TÁC PHẨM

Gồm 3 tập “Gào thét”, “Bàng  hoàng” và “Chuyện cũ viết theo lối mới” (Cố sự tân biên) với những chủ đề chính sau này (viết từ 1918 đến 1935, tức là sau Cách mạng Tân Hợi)

 Tuyên chiến chống chính sách phong kiến

“Nhật ký người điên” (Cuồng nhân nhật ký) là bài  hịch tuyên chiến chống lễ giáo, đạo đức phong kiến và phủ nhận nó triệt để.

Nhân vật là một  người điên, lên án  lịch sử 4 ngàn năm là “lịch sử ăn thịt người”. Qua con mắt người điên, uộc sống thực là đáng sợ. Người sợ người  như lang sói.  Người lao động  lo sợ, nơm nớp đề phòng.

Người điên  đã cảnh  cáo giai  cấp phong  kiến thống trị và răn đe chúng.

“Ngọn đèn sáng mãi” (Trường minh đăng) là truyên ngắn tượng trưng: tả một ngon đèn như thể hình tượng uy lực phong kiến thắp lên từ đời xưa, người dân phải lo giữ  đèn khỏi tắt vì  sợ tai hoạ. Chỉ  có người điên mới thổi tắt ngọn đèn lại còn định đốt cháy cả miếu thờ ngọn đèn nữa.

Số phận của nhân dân lao động

Những truyện này miêu  tả có  chiều sâu  hơn những nhà văn cùng thời. Nhà văn không riêng gì có tạm ngưng ở  chỗ miêu tả hình thức bề ngoài đau khổ về vật chất,  bị đói rét, đánh đập mà còn khơi lên những đau khổ về tinh thần. Lỗ Tấn  đã khám  phá ra  những thảm kịch tâm hồn của người lao động.

Truyên ngắn “Lễ cầu phúc” miêu tả nỗi đau khổ triền miên, day dứt của thím Tường Lâm.  Ðó là  nỗi khổ “muốn làm nô lệ mà không được”, có những lúc “tạm được  làm nô lệ”. Ðó là  nàng dâu bị mua đi bán lại, cố chống chỏi và  thất bại. Thất  nghiệp đi ăn  xin. Quá đau khổ, thím muốn chết, nhưng lại sợ xuống âm ti bị Diêm Vương trừng phạt bằng phương pháp xẻ  thân chia cho hai người chồng  (!).Cuối cùng, thím vẫn tự tử, chết đuối giữa tiếng  pháo “cầu phúc” của nhà giàu nổ ran. Truyện ngắn “Cố  hương” miêu tả số phận  một anh nông dân – con người “tạm được làm nô lệ” và yên tâm với kiếp nô lệ. Nhuận Thổ, bạn ấu thơ hiện lên trong ký ức nhà văn – đó là một thiếu niên tươi trẻ, chân thành, dũng cảm và vị tha. Bây giờ đôi bạn hội ngộ nhau,  anh ta chỉ từ là một tượng gỗ không hồn, không biết khổ cực và lặng lẽ sống với trật tự xã hội đã an bài.

Lỗ Tấn kỳ vọng  sẽ có được cách  mạng “trên  mặt đất, vốn chẳng có đường, người ta đi nhiều mà thành đường”.

Phê phán cách mạng Tân Hợi

Cách mạng Tân Hợi do  giai cấp tư sản lãnh đạo  nổ ra năm 1911, nhưng thất  bại. Sau  đó giai  cấp tư  sản vẫn  nỗ lực lôi cuốn thiên hạ, kỳ vọng ngọn  cờ cũ ấy  bằng ảo tưởng. Lỗ Tấn viết truyện ‘AQ  chính truyện’ nhằm mục đích  phê phán  cuộc “cách mạng” này.

Cách mạng Tân Hợi là hình tượng cậu Tú Triệu và lão địa chủ họ Tiền quấn đuôi sam lên, rồi lại buông xuống. Tấn thảm kịch của nhân vật AQ là thảm kịch của cách  mạng Tân Hợi. Tuy vậy, nhà văn không quên  công  lao  của  những  người cách mạng chân chính (nhân vật Hạ Du trong truyện ngắn “Thuốc”). Ông đặt vòng hoa lên ngôi mộ anh. Cách  mạng Tân  Hợi thất  bại vì  xa rời quần chúng, không làm cho nhân dân hiểu và không phát động được quần chúng.

 Vấn đề nông dân và cách mạng nông thôn

Mâu thuẫn hầu hết  ở nước Trung  Quốc phong kiến  lâu lăm là xích míc giữa gia cấp nông dân và giai  cấp địa chủ. Ông để ý quan tâm phân tích lực lượng chính trị đó.  Ông  nâng niu ca tụng những phẩm chất quí báu và tích cực của tớ và kỳ vọng có  ngày họ thức tỉnh. Nhà văn chỉ ra nguyên  nhân đó đó là : do họ chưa  được giác ngộ. Chủ đề này bao trùm hơn nửa tác phẩm của ông.(Các chủ đề trên sẽ tiến hành chứng tỏ trong phần phân tích ‘AQ Chính truyện’ ở đoạn sau).

Cuộc sống của những người dân trí thức

Lỗ Tấn viết quá nhiều về giới  trí thức, nhất là trong tập truyện ký “Bàng hoàng”. Theo  ông trí thức nhạy  bén với dịch chuyển xã hội, đóng vai trò quan trọng trong lịch sử. Tuy vậy, qua cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt, họ cũng  thể hiện bản chất xấp xỉ, thoả hiệp. Nhân vật “tôi”  trong số đó sự phê phán  mình để cổ vũ giới trí thức .

Nhân vật Khổng Ất Kỷ là loại nho sỹ cuối mùa, ôm mộng khoa cử, lúc nào thì cũng ngâm :

Vạn ban giai hạ phẩm

Duy hữu độc thư cao.

và rốt cuộc anh bị xã hội bỏ rơi.

Bi kịch  tình yêu  của Quyên  Sinh và Tử Quân có mức giá trị điển hình cao (truyện Tiếc thương những ngày đã mất). Ðây là đề tài tình yêu duy  nhất trong tác phẩm của Lỗ Tấn. Ðôi sinh viên yêu nhau trong cuộc đấu tranh quyết liệt cho tự do, và tự  do hôn nhân gia đình. Nhưng khi đạt được “một túp lều  tranh hai trái  tim vàng” thì Tử Quân quên mất lý tưởng  đấu tranh  xã  hội, còn Quyên  Sinh lại thức tỉnh :”Tình yêu phải có cái gì sinh  sôi, sáng tạo … Phải nhân lúc đôi cánh chưa quên bay  mà đi  tìm một  chân trời mới”. Rồi chàng ra đi. Hai người đều rơi vào thảm kịch, nhưng thảm kịch của Tử Quân nặng nề hơn và thảm thiết hơn

Phương pháp sáng tác của Lỗ Tấn

      Xây dựng hình tượng điển hình

Ðây là  vấn  đề  quan  trọng  nhất  của  chủ  nghĩa  hiện thực.”Người điên” là hình tượng kẻ “phản nghịch”.

Hạ Du là người chiến sỹ cách mạng dân chủ tư sản.

Nhuận Thổ, Tường Lâm, AQ…. là những hình tượng nông dân bị áp bức và bị lăng nhục.

Khổng Ất Kỷ, Trần Sĩ Thành là người sỹ cuối mùa (nhà văn đặt cho nhân vật họ Khổng khiến người ta nghĩ đến Khổng giáo). Còn Tử Quân, Quyên Sinh là những trí thức mới dễ thoả hiệp.

Hình tượng kẻ thống trị  tuy không được miêu tả  công phu nhưng vẫn hiện lên sắc nét và gây ấn tượng.

Lỗ Tấn để ý quan tâm  vận dụng phương  pháp miêu tả  truyền thống cuội nguồn để xây dựng tính cách điển hình. Ðó là thủ pháp hội  hoạ “vẽ rồng chấm mắt” (hoạ long điểm tình). Ông nói “vẽ người tốt nhất là vẽ mắt, vẽ những bộ phận khác dù nỗ lực đến đâu cũng chả ích gì, chỉ một lời nói, một dáng điệu múa may, một cặp mắt nhìn… đủ gây ấn tượng mạnh khiến người đọc day dứt “.

      Về nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp kết cấu tác phẩm :

Truyện Lỗ Tấn  hầu hết là  truyện ngắn nhưng  nội dung xã hội rất thâm thúy, bởi  có  tầm  vóc  của  truyện dài. Cốt truyện thường không phức tạp ly kỳ.

Truyện Lỗ Tấn có 2 kiểu kết cấu:

– Cắt lấy  một  mảng  của  bức  tranh đời sống, dùng vài nét chấm phá khuôn mặt của nhân  vật. Nhân vật kể  chuyện ở ngôi thứ nhất, (xưng tôi) từ đó  nhà văn trực tiếp bộc  bạch quan điểm của tớ và gây cảm xúc thấm đẫm hơn.

– Khái quát tính cách của nhiều người trong xã hội, rút ra những nét điển hình và  triệu tập vào một trong những nhân vật (AQ chính truyện). Loại điển hình này được nhà văn  gia công thêm những rõ ràng chân thực và sinh động nên đã  tránh khỏi khuynh hướng “nghị luận cảm khái”.

       “Uy mua” và châm biếm

Ðó là giọng văn nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của người nhiệt tình, ưu phẫn nhưng cố đè nén bằng sự bình tĩnh, khách quan và nụ cười cay đắng. Ðó là tính trữ tình thâm thúy  trong văn  Lỗ Tấn  thể hiện  chủ nghĩa nhân đạo chiến đấu của ông.

Lời văn đôi lúc dí dỏm, có tính vui chơi gây cười (uy mua – humour). Ðã có  thời người  ta kết  tội ông  miệt thị giai cấp vô sản. Nhưng ông nhận định rằng “thảm kịch trình diễn sự huỷ diệt của cái có mức giá trị, còn hài kịch trình diễn sự huỷ diệt của cái vô giá trị và châm biếm thực ra chỉ là loại hài kịch đơn thuần và giản dị “.

Một số thủ pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp độc lạ

– Tiết kiệm, tinh lọc trong  mô tả và đối thoại. Ðó là tinh hoa kịch cổ xưa Trung Quốc (không  có phong cảnh, như bức tranh tết cho trẻ con – chỉ có mấy người).

– Câu mở đầu và kết  thúc phụ thuộc những kiểu  kết cấu tác phẩm rất khác nhau.

– Một số rõ ràng  được lặp đi  lặp lại xoáy  trôn ốc vừa là kết cấu, vừa là cảm xúc ( xuất  phát từ  thủ pháp điệp từ  ngữ của Kinh Thi).

– Chú trọng cách đặt tên và biệt hiệu của nhân vật,   vừa gợi ra bản chất nhân vật vừa tỏ rõ thái độ của tác giả.

Tóm lại, với những thủ pháp nghệ  thuật trên, Lỗ Tấn đã thành công xuất sắc trong những truyện ngắn  vì đã phục vụ yêu cầu “dành riêng cho tư tưởng một địa phận rộng, cho ngôn từ một địa phận hẹp”  (Fadeev – Bàn về Lỗ Tấn).

Do vậy,  truyện của ông hoàn toàn có thể đọc đi đọc lại như những bài thơ.

Lỗ Tấn là nhà văn chiến đấu, với 20 tập sách lớn để lại ông đã góp sức cả cuộc  đời cho cuộc  đấu tranh giải  phóng dân tộc bản địa  dưới ánh sáng  chủ nghĩa  Mác – Lênin. Ngòi  bút của ông đã đụng chạm đến mọi mặt của  đời sống nhân  dân Trung Quốc  vượt xa những nhà văn hiện thực thế kỷ trước. Ông trở thành nhà văn, nhà tư tưởng thiên tài của quả đât.

Năm 1981, toàn toàn thế giới tổ chức triển khai kỷ niệm 100 năm sinh của Lỗ Tấn, danh nhân văn hoá toàn thế giới.

Lỗ Tấn, về mặt đống ý và thương cảm những nhân vật hèn mọn thì gần với Sê Khốp (nhà văn cổ xưa Nga) nhưng tính phê phán mạnh mẽ và tự tin và sắc bén lại giống Gorki. Lỗ Tấn,  người giữ vai trò thừa kế và cải cách xuất sắc nền văn học cổ xưa dân tộc bản địa. Do đó, ông vừa là nhà văn Trung Hoa, vừa là nhà văn của loài người. Người ta cũng còn để ý quan tâm đến phong thái tự phê dân tộc bản địa rực rỡ  của Lỗ Tấn.

4.3.   AQ. CHÍNH TRUYỆN

AQ 正传   [A.Q zhèng zhuàn]

“AQ. chính truyện” gồm 9  chương. Sau đấy là sơ  lược diễn biến.

Chương I.  TỰA

Nhà văn châm biếm nhiều chủng loại truyện cũ  kỹ lỗi thời và trình làng lai lịch nhân vật đó đó là anh nông dân khoảng chừng ba chục tuổi tên là AQ (lý giải tên thường gọi kỳ lạ của anh).

Chương II.  Những chuyến thắng lợi

AQ. thân phận hèn mọn, đi làm việc mướn hằng ngày, tối về ngủ đậu miếu thổ thần. Anh thường bị trêu chọc, bắt nạt và thường bị thua, nhưng tìm cách thắng lợi bằng tưởng tượng, gọi  là “phép thắng lợi tinh thần”

Chương III.  Những chuyến thắng lợi (tiếp theo).

Anh đi bắt nạt những kẻ yếu hơn như thằng cu Ðen và ni cô ở chùa Tĩnh Tu.

Chương IV. Bi kịch ái tình

Anh tỏ tình với vú Ngò  là vú già của mái ấm gia đình  địa chủ họ Triệu. Bị phản ứng, đánh đập và bị phạt nặng.

Chương V. Vấn đề sinh kế

Sau vụ vú Ngò,   anh bị thất nghiệp vì cả làng đều chê anh đạo đức kém. Ði ăn trộm  củ cải ở chùa  Tĩnh Tu. Rồi bỏ  lên tỉnh kiếm sống.

Chương VI. Từ vận “trung hưng” đến bước đường cùng

Khoảng sáu tháng sau, AQ  trở về làng với nhiều của cải tiền bạc, bán quần áo cũ mốt lạ, kể chuyện  thành thị, chế diễu thành thị. Các bà, những cô ngày trước khinh AQ ra mặt,  nay tranh nhau tình cảm của AQ để sở hữ  được quần áo mốt  mới. AQ còn phục vụ thông tin cách mạng đã xẩy ra và kể chuyện “chặt đầu bọn cách mạng” ở trên tỉnh.

Chương VII. Cách mạng.

Một con thuyền lớn  của quan Cử  từ trên huyện di tản về làng Vị trang, tiếng đồn quân  cách mạng sắp sửa đánh tới. Thấy bọn địa chủ lo sợ cách  mạng thì  AQ hăng  hái cổ  vũ cách mạng và tự nhận mình là người cách mạng. AQ  ước mơ cách mạng thành  công, y sẽ trả thù, sẽ đoạt của cải, lấy vợ … Anh đến chùa Tĩnh Tu thì hai tên địa chủ Triệu và Tiền đã nhanh chân hơn – đến chùa gỡ bàn thờ cúng nhà vua coi như đã “làm cách mạng”.

Chương VIII. Không cho cách mạng

Tin đồn cách mạng đã xong. Nhưng bộ  mặt xã hội vẫn không thay đổi. Quan huyện vẫn  là quan huyện  cũ. Dân làng  sợ nhất là bị cắt đuôi sam, họ đối phó bằng phương pháp cuốn  đuôi sam lên đầu (ý là lúc cần thì lại buông  thõng xuống). Bọn  địa chủ chạy  lên tỉnh xem cách mạng,  trở về  chúng khoe  khoang đã  Theo phong cách mạng. AQ xin nhập bọn, bọn địa chủ không cho,  anh về  miếu thổ thần ngủ. Ðêm ấy nhà họ Triệu bị cướp.

Chương IX. Đại đoàn viên.

Cả làng vừa khoái chí vừa sợ hãi  thấy nhà Triệu bị cướp. Bốn hôm sau, giữa đêm, AQ bị bắt lên huyện. Toà án tra hỏi, nghi anh ăn cướp nhà họ Triệu. AQ không hiểu chuyện  gì. Họ đưa ra một tờ giấy bảo anh ký. Vì không biết chữ, anh  lấy cây viết khoanh một vòng tròn. Cố ráng  sức vẽ cho tròn  vì sợ bị chế  giễu nhưng hình vẽ vẫn méo mó. Ðêm ngủ bị cùm nhưng vẫn kỳ vọng đời con cháu mình sẽ vẽ được vòng tròn. Hôm sau bị lôi  ra pháp trường. Xe đưa AQ đi diễu khắp phố phường. Dân chúng reo  hò ầm ĩ, anh cố nghĩ một câu khẩu hiệu để hô vang trước lúc chết nhưng nghĩ không trọn câu. Anh thấy vú Ngò chen chúc giữa đám đông, anh nhìn mụ nhưng mụ không nhìn anh,  mụ mải ngắm nhiều thứ lạ như khẩu súng. AQ sợ hãi kêu cứu … Dân chúng  đều tin  chắc chắn là  AQ vì hư hỏng nên đáng bị xử bắn,  họ còn tiếc rẻ vì không chém đầu, lại đi bắn súng, xem không sướng mắt. Người ta lại  chê AQ xoàng, không hô  được một câu khẩu hiệu có “khí phách”  khiến họ uổng công đi xem.

Lưu ý cái tựa đề “Ðại đoàn viên” có ý chế  giễu nhiều chủng loại truyện và kịch của văn  học quá  khứ Trung  Hoa lúc nào thì cũng “có hậu”.

PHÂN TÍCH  “AQ CHÍNH TRUYỆN”

“AQ chính truyện” là tác phẩm tiêu  biểu của Lỗ Tấn, một trong những  siêu phẩm  ưu tú  nhất của  nền văn  học tân tiến Trung Quốc và khá quen biết riêng với nhân dân toàn thế giới.

Truyện triển khai theo ba chủ đề lớn.

      Bức  tranh của  nông thôn Trung Quốc  nửa phong kiến, nửa thuộc địa

Giai cấp  tư sản  Trung Quốc  đã hình  thành nhưng còn mờ nhạt, yếu ớt ở nông thôn. Thống trị nông thôn vẫn là giai cấp địa chủ (tiêu biểu vượt trội là làng Vị Trang). Vẫn là không khí nông thôn thời trung cổ. Dân chúng vẫn  quen nếp nghĩ  tăm tối rất mất thời hạn rồi. Dư luận quần chúng là ngồi  lê mách lẻo, nhưng dư luận cũng ghê gớm  như một  kiểu luật  pháp. Bọn địa chủ vẫn ung dung bóc lột theo phong cách cũ. Sinh hoạt tinh thần văn hoá của tớ rất nghèo nàn. Ðó là một nông thôn cận đại, lỗi thời và trì trệ

Phê phán tính chất nửa vời của Cách mạng Tân Hợi

Cách mạng tư sản chỉ làm cho bọn địa chủ lo sợ lúc đầu. Nhưng chúng mau chóng “bắt tay” được với những kẻ cách  mạng nửa vời để cùng tận dụng nhau. Chỉ  có dân chúng bị bỏ  rơi (hình ảnh AQ). Tất cả vẫn như xưa, chỉ khác cái búi tóc cuộn lên, tấm biển của nhà vua Mãn Thanh ở  trong chùa bị  dẹp đi. Không  cho AQ làm cách mạng, không cho nông dân làm cách mạng, đó là bản chất của cách mạng Tân Hợi

Phê phán “tinh thần AQ”

Ðó là phép thắng lợi tinh thần của  kẻ yếu hèn. Cho đến khi sắp bị giết, AQ nghĩ ai cũng phải chết một lần, thế là trấn tĩnh được. Ðó là tâm trạng của kẻ thua nhưng khước từ thất bại, cố trốn vào ảo giác. AQ  rất bảo thủ  nhưng lại thích  cách mạng, thích cách mạng  vì muốn  trả thù.  AQ cũng  là điển hình của chủ nghĩa thất bại  – đặc  trưng của  giai cấp  phong kiến thống trị. Bởi đã tồn tại quá lâu  nên tư tưởng ấy  đã thấm đẫm tới  cả quần chúng. Tuy nhiên Lỗ Tấn  có nhược  điểm là ông miêu tả và chứng tỏ cái nhược điểm đó như thể “quốc dân tính”.

Ðó là 3 chủ đề chính của tác phẩm.

Nhiều người trên toàn thế giới nhận định rằng truyện này là  điển hình của những nước đã từng trải trong nô lệ, hoàn toàn có thể gặp ở mọi nơi, mọi lúc. Song trước hết, toàn bộ chúng ta cần lưu ý rằng AQ có  cơ sở giai cấp của nó là giai cấp phong kiến Trung Hoa.

Và sau hết, AQ còn là một điển hình của người vô sản ở nông thôn Trung Quốc  vốn  có  khả  năng  cách  mạng nhưng bị tư tưởng phong kiến và “phép  thắng lợi  tinh thần”  trói buộc  nên họ ngơ ngác trước tấn tuồng do giai cấp tư sản đạo diễn vụng về.

“AQ chính truyện” thật sự đã vượt  xa chủ nghĩa hiện thực phê phán nói chung.

Cuộc đời và tác phẩm của Lỗ Tấn  đi từ chủ nghĩa yêu nước và dân chủ đến chủ nghĩa xã hội,  từ chủ nghĩa hiện thực phê phán đến chủ nghĩa hiện thực cao hơn. Nó tiêu  biểu cho quy trình vươn tới của đội ngũ nhà văn cách mạng Trung  Quốc trên con phố tăng trưởng đúng đắn duy nhất của nền văn học Trung Hoa mới

Câu hỏi ôn tập

1 – Con đường tư tưởng của  Lỗ Tấn .

2 – Các chủ đề chính trong truyện ngắn  Lỗ Tấn .

3 – Phân tích và phê phán “tinh thần AQ”.

4. Phân tích hình tượng nhân vật chính trong truyện “Thuốc” .

5 – Vị trí  của  Lỗ Tấn  trong  lịch  sử văn học tân tiến Trung Quốc và toàn thế giới. Chương 5.Quách Mạt Nhược, Mao Thuẫn, Ba Kim, Lão Xá và Tào Ngu

5.1.  QUÁCH MẠT NHƯỢC

郭沫若 Guō Mò Ruò (1982-1978)

Sinh năm 1892 tại Tứ Xuyên, sau Lỗ Tấn 11 năm. Tuổi nhỏ Quách Mạt Nhược đọc nhiều thơ ca cổ xưa. Sớm đọc sách báo toàn thế giới qua tiếng Hán. Ba lần bị đuổi học vì phản ứng  với việc giáo dục hủ bại. Sớm hào hứng vì cách mạng Tân Hợi nhưng lại vô vọng, rời bỏ quê Tứ Xuyên. Cuối năm 1913 ông đi Triều Tiên, năm tiếp theo đến Nhật bản, thi vào Cao đẳng số1 Tokyo. Tốt nghiệp cao đẳng Quách Mạt Nhược lại thi vào khoa Y ĐH. Bất mãn với Nhật ông trở về Thượng Hải với lòng yêu nước và nỗi căm giận đế quốc. Qua 4 năm ở Nhật, ông đọc nhiều tác phẩm toàn thế giới, chịu ràng buộc của Tagore, Goethe, Haine, Whitman . . .

Ông làm báo, làm thơ viết văn soạn kịch, truyền bá tư tưởng Mác, chống Tưởng Giới Thạch, đi lưu vong ở Nhật. Trở về, Quách Mạt Nhược gia nhập Ðảng cộng sản do lãnh tụ Chu Ân Lai trình làng.

Sau khi nước Trung Hoa mới xây dựng, ông làm nhiều việc làm quan trọng của Ðảng, Nhà nước đồng thời vẫn sáng tác. Tạ thế ngày 12-6-1978.

Tác phẩm chính

1.      Tập tân thi thứ nhất “Nữ thần”

Xuất bản 1921 thành công xuất sắc nổi trội, gây ảnh hưởng lớn cho nền văn học tân tiến. Gồm 56 bài chưa tính bài thơ Tựa, bày tõ tinh thần phá cái cũ, đạo đức lễ giáo cũ, nền chính trị chuyên chế cùng mọi thần tượng phong kiến bị đả kích kinh hoàng để xây đời sống mới. Ðó là khoa học, dân chủ, chủ nghĩa xã hội. Nhà thơ hòa vào đó toàn bộ nhiệt tình tự giác nồng nhiệt của tớ, khát khao ca tụng lí tưởng tốt đẹp là âm hưởng chủ yếu mạnh nhất trong tập thơ. Tiêu biểu nhất là hai bài “Phượng hoàng niết bàn” và “Kiếp tái sinh của nữ thần”.

Truyền thuyết về phượng hoàng nhặt gỗ thơm để tự thiêu, rồi lại tái sinh từ trong đám tro xác:

Cuối năm gần ba mươi

 bay đi bay lại một đôi phượng hoàng

bay đi hát tiếng buồn thương

ngậm từng cành gỗ trầm hương bay về

Trên núi Ðan Huyệt, cây ngô đồng chết khô, suối rượu thơm cạn hết dưới trời giá băng gió thét, đôi phượng hoàng sắp xếp cuộc hỏa táng cho mình. Trước khi chết, chúng bay lượn thấp cao, con phượng hót lên chít chít, con hoàng hót lên chút chút. Chúng nguyền rủa hiện thực, cái vũ trụ “lạnh lùng như sắt”, “tối đen như mực”, “tanh nồng như máu”, vũ trụ như cái “lò mổ, nhà giam, phần mộ, địa ngục” và hỏi nó – cớ sao ngươi tồn tại ?

Từ trong nước mắt năm trăm trong năm này lệ tuôn như dòng thác,

năm trăm năm lệ tuôn như nến sáp

chúng giấu bầu bi phẫn

chúng nguyền rủa cuộc sống

năm trăm năm ngủ say thối mục như xác chết

suối lệ chảy khôn vơi nhớp nhơ khôn gpt sạch

lửa tình khôn dập tắt

hổ thẹn rửa khôn trôi

Trong quãng thời hạn dằng dặc ấy, chẳng tìm đâu thấy “tươi mát, dịu ngọt, sáng ngời, yên vui” và sức sống tươi tắn đã tiêu mất. Thế là chúng đau đớn chẳng thiết sống nữa, đi nhặt gỗ tự thiêu. Những lời lên án hiện thực xen kẽ nỗi bi phẫn của nhà thơ .

Sự tự quyết tử, tự tái tạo của phượng hoàng hình thành nên bầu không khí bi tráng nồng đậm.

Khi chúng đồng thanh hát lên :

Ðã đến rồi thời hạn

Ðã đến rồi giờ chết

thì một ngọn lửa ngút trời rốt cuộc thiêu ra tro bụi cả cái “tôi” cũ cùng mọi đen tối và phi nghĩa của toàn thế giới cũ .

Thiêu trụi rồi, lại được môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường mới, không riêng gì có có phượng hoàng mà còn tồn tận nhà thơ.

Hai ngày trước lúc viết bài thơ này ông từng biểu lộ trong một bức thư rằng bản thân mình yêu thích như phượng hoàng, nhặt gỗ thơm “thiêu hủy cái hình hài hiện hữu đi“ để sinh ra một chiếc tôi mới. Ðó là yếu tố khắc họa một hình tượng tinh thần cách mạng triệt để, tự giác của đại chúng nhân dân trong trào lưu Ngũ Tứ. Vừa vách trần cái xấu xa dung tục của hiện thực, sự nông cạn bạc bẽo và bỉ ổi của bầy chim phàm tục, càng làm nổi trội nỗi trầm thống và nét trẻ trung hùng tráng của cặp phượng hoàng tự thiêu .

Cặp phượng hoàng đã sống lại nhờ  tinh thần cách mạng và thái độ sáng sủa lịch sử .Bằng ngòi bút dạt dào cảm xúc và những dòng thơ trùng điệp, liên hoàn, nhà thơ Quách đã dụng công làm nổi trội cảnh tượng đại hòa giải và hợp lý, đại hoan lạc. Nhà thơ ca tụng vận hội mối Ngũ Tứ, sự khởi đầu thức tỉnh của tổ quốc và bản thân nhà thơ, tràn trề nhiệt tình rực cháy khuynh hướng về ánh sáng, theo đuổi lí tưởng. Nhà thơ cho hay đã viết bài thơ trong một ngày chia ra hai lần .

Hai bài thơ đều dựa từ truyền thuyết Nữ Oa luyện đá vá trời  nhẳm chủ đề phản kháng, phá hoại và sáng tạo. Các nữ thần đồng thanh hát:

Chúng ta phải đi sáng tạo một vầng dương mới thắm tươi

Không thể làm vị thần trong khám thờ này nữa  !

           Quách Mạt Nhược có tấm lòng yêu vạn vật thiên nhiên tha thiết thâm thúy, trong Nữ Thần có nhiều bài vịnh cảnh vạn vật thiên nhiên. Nữ thần có  nét rực rỡ của chủ nghĩa lãng mạn cách mạng. Thể thơ tự do khí thế hùng hồn, hào phóng là những bài rực rỡ xúc động nhất, đó là khởi đầu cho thơ tự do sau thời Ngũ Tứ. Trước hết đó là yếu tố giải phóng cái tôi tự do phóng khoáng, mang tinh thần thời đại.

2.      Hai tập thơ “Tiền mao” và “Khôi phục”

Năm 1923, Quách xuất bản tập “Tinh không” (trời sao)  gồm thơ và văn xuôi. Bài      “Hiến thi” (Thơ dâng) trong tập đã viết :

Mình như con nhạn phải tên

Người dũng sĩ bị thương

Nằm ngửa trên sa trường mù mịt

Mong tìm sự an ủi trong ánh sáng le lói đêm trời sao

Tập thơ “Tiền mao” (ngọn cờ phía trước) gồm có 23 bài, từ bỏ nỗi buồn khổ thâm thúy trong Tinh không, nhìn thẳng vào hiện thực và ca tụng cách mạng bằng tiếng hát khỏe mạnh, ông quyết cùng “tất thảy công nông ở trên đời cứu con người khỏi cảnh khổ, cho toàn thế giới mới Ra đời. Lúc này Ðảng cộng sản lãnh đạo quần chúng ngày càng lên rất cao .”Mặt trời không hề nữa” là bài thơ truy điệu Lê Nin, miêu tả nỗi đau thương vô hạn của nhân dân toàn toàn thế giới khi mất người thầy cách mạng vĩ đại :

Sóng ánh sáng rừng rực của Người quyết xua tan ma quỉ

luồng hơi nóng cuồn cuộn của Người quyết nung chảy giá băng

những con người nghèo khốn không áo mặc cơm ăn

đã nhận được được ngọn lửa thiêng người lấy trộm trên Trời về đấy .

Tập thơ “Khôi phục” viết năm 1928 có 24 bài  viết trong thời kì cách mạng bị khủng bố trắng nghiêm trọng. Bọn phản động khủng bố tàn sát đẫm máu, nhà thơ bị bệnh, ông đáp lại bọn chúng bằng thơ đanh thép hùng hồn. Qua hai bài “Tôi nhớ Trần Thiệp và Ngô Quảng” (hai lãnh tụ khởi nghĩa thời nhà Tần), và “Ðối thoại giữa sông Hoàng Hà và Dương Tử” báo hiệu sự thay đổi về tư tưởng lí luận  theo chủ nghĩa Mác :

Bay muốn giết thì mặc bay cứ giết

Bay giết một người, ta đứng lên một trăm

Khắp mình ta có lông khỉ Tôn Ngộ Không

Một hơi thổi thành muôn vàn “ta” mới

(Cuộc khủng bố tưng bừng ngùn ngụt)

Tôi đã sẵn sàng li rượu thọ đỏ tươi

Là nhiệt huyết đầy tim tôi bạn hỡi

Trong đêm đen gió tanh mưa máu này

Chiến đấu giành vầng dương  vũ trụ mới !

3.      Kịch và tiểu thuyết

Kịch lịch sử

Ông để nhiều công sức của con người viết kịch lịch sử. Ba vở kịch về ba nữ nhân vật “phản nghịch” là Nhiếp Oanh, Vương Chiêu Quân và Trác Văn Quân xuất bản năm 1926 .

Theo lịch sử, Trác Văn Quân ở góa, mặc kệ mệnh cha, chạy trốn theo Tư Mã Tương Như, nàng chống lại lễ giáo phong kiến “tòng nhất nhi chung” (theo một người chồng đến cùng) .

Vương Chiêu Quân viết tháng 7 năm 1923, hư cấu thêm nhiều nhân vật, Chiêu Quân từ thảm kịch số phận đổi thành thảm kịch tính cách . . Nàng cự tuyệt miếng mồi vinh hoa của Mao Diên Thọ khi vẽ tranh đòi nàng hối lộ, nàng còn mắng cả Hán Nguyên đế, phản kháng  ý chí của hán vương nàng tự ý xuất giá lấy chồng Hung Nô ở vùng hoang vu cực bắc .

Nhiếp Oanh là kịch rút từ truyện Nhiếp Chính giúp Nghiêm Toại đâm chết tướng Hàn là Hiệp Lũy thời Chiến quốc. Chị em Nhiếp Oanh Nhiếp Chính xả thân  không riêng gì có vì trọng lời hứa hẹn thành viên và nghĩa hiệp mà vì nghĩa lớn. Khi hai chị em vĩnh biệt trước Nhiếp mẫu  cất tiếng hát : “Xin đem mạng sống mình cứu lấy đám dân đen”. Chị hành thích thành công xuất sắc xong tự sát. Em lại  đi tiếp thị sự tích anh hùng của chị, rồi đến chỗ  Hàn Thị hoàn thành xong nốt trách nhiệm của tớ .

Tiểu thuyết

Mục Dương ai thoại (Chuyện buồn chăn dê) 11-1929 , kể câu truyện thảm kịch của người phụ nữ Triều Tiên phản đế. Phiêu lưu tam bộ khúc (bộ ba phiêu lưu) gồm ba truyện ngắn liên tục: Kì lộ (Lối rẽ), Luyện ngục (Rèn luyện trong ngục) và Thập tự giá  (cây thập tự). Ái  Mâu trong Kì Lộ đó đó là hóa thân của tác giả, trải qua ba tác phẩm, anh từ Nhật trở về giang sơn trải qua những dịch chuyển, vật lộn anh tỉnh ngộ cách mạng. Khí chất lãng mạn của nhà văn hào Quách Mạt Nhược thêm một lần nữa được xác lập .

Văn hào Quách Mạt Nhược, người từng nhìn nhận cao Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh là bậc đại nhân đại chí đại dũng, đã được UNESCO phong tặng thương hiệu danh nhân văn hóa truyền thống toàn thế giới.

5.2. MAO THUẪN

茅盾 [Māo Dùn]

Tên thật là Thẩm Nhạn Băng, sinh vào năm 1896 tại Ô Trấn, huyện Ðồng Hương tỉnh Triết Giang. Người cha có tư tưởng duy tân, thích và tự học khoa học tự nhiên, qua đời năm hơn ba mươi tuổi. Mao Thuẫn sống trong mái ấm gia đình có tư tưởng tiến bộ, người mẹ lại giáo dục ông rất nghiêm khắc. Từ nhỏ Mao đã đọc những bộ tiểu thuyết cổ xưa Tam quốc, Tây du ký  . . ..

Khi học trung học, Mao đã cảm thấy phấn chấn với thời đại nhưng cuộc Cách mạng Tân Hợi không đem lại thay đổi cơ bản cho xã hội. Nhà trường chưa tồn tại không khí dân chủ. Anh bị đuổi học vì chống lại sự áp bức của ban lãnh đạo nhà trường .Những năm trung học chỉ để lại câu: “Không đọc sách sau Tần Hán, thơ phải học Kiến An thất tử, thư phải phỏng Theo phong cách viết Lục Triều, văn biền ngẫu là lối văn chủ yếu”.  Lên Bắc Kinh, là người khởi xướng vận động tân văn học, ông viết tác phẩm “Bàn về văn học mới cũ”. Năm 1920, ông chủ biên tờ Tiểu thuyết nguyệt báo. Phiên dịch, trình làng văn học quốc tế nhằm mục đích truyền bá tư tưởng tân tiến như nghiên cứu và phân tích văn học Nga.Dạy trường ĐH Thượng hải do Ðảng CSTQ xây dựng, tích cực tham gia Ngũ tạp 1925. Viết bài “Bàn về nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của giai cấp vô sản”, ông nhận định rằng”nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của g/c vô sản phải có nội dung thật phong phú, lí tưởng của giai cấp vô sản là xây dựng một đời sống quả đât hoàn toàn mới”. Nghệ thuật vô sản cũng phải theo phía đó để giúp giai cấp mình đạt mục tiêu lí tưởng  ở đầu cuối. Ðó là ảnh hưỡng lí luận của Mác nhân hành và những truyện ngắn khác. Rồi hàng loạt thành phố sung sức cảm hứng mới như: Nửa đêm, Cửa hàng họ Lâm, Tằm ngày xuân …có chiều rộng xã hội và chiều sâu tư tưởng hơn trước kia .

Ông còn viết về Lỗ Tấn, về văn học Nga Xô viết và tiếp tục bàn về xây dựng văn học Trung quốc mới …

Giảng dạy ở Học viện nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp Lỗ Tấn, ông viết tản văn Nói chuyện phong cảnh và Ca ngợi bạch dương – một loại văn  thú vị  như tùy bút . Cuối năm 1948 ông đến vùng giải phóng , từ đó hoạt động và sinh hoạt giải trí chính trị, làm cống tác lí luận văn nghệ, hướng dẫn nhà văn trẻ. Mao Thuẫn là người lính già trên mặt trận văn nghệ mới, có nhiều góp sức cho Lê Nin vận dụng vào Trung quốc .

Ông lại làm chủ bút tờ Dân quốc nhật báo. Tháng 4 năm 1927 tưởng Giới Thiệu đại diện thay mặt thay mặt tư sản và địa chủ ra mặt chống lại cách mạng tại Thượng Hải. Phong trào CM suy yếu khiến ông xấp xỉ. Ông rời khỏi lí luận chuyển sang sáng tác, tinh thần khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ thể hiện trong bộ ba tiểu thuyết Thực (mục ruỗng) viết từ 1927-1928. Thực gồm ba tập liên hoàn : Vỡ mộng, Dao động và Tìm kiếm viết về hiện thực và những thanh niên trí thức tiểu tư sản trước và sau đại cách mạng (Ngũ tứ và Ngũ tạp). Trong Vỡ mộng, cô Chương Tỉnh mái ấm gia đình khá giả  được nuông chiều mơ mộng thiếu dũng khí… cố quyết tâm đi Vũ Hán TT cách mạng. Vỡ mộng trong sự nghiệp khi thấy những xấu đi xích míc trong CM là xích míc phổ cập không thể xử lý và xử lý. Cô tìm lánh vào tình yêu và cũng vỡ mộng. Trong Dao động, anh Phương La Lan phụ trách đáng bộ Quốc dân đảng trong liên minh cách mạng, dao đông thỏa hiệp nên đã tiếp dầu cho ngọn lửa phản cách mạng. Anh biết rõ tội ác tên Hồ Quốc Quang kẻ thời cơ luồn lách vào hàng ngũ nhưng không đủ can đảm vạch mặt y, sợ cả lực lượng quần chúng. Anh rời bỏ cách mạng. Tập ba: Tìm kiếm. Các nhân vật  Trương Man Thanh, Vương Trọng Chiêu đều bế tắc, Chương Thu Liễu tự kết liễu đời  mình và còn hại lây người khác bằng đắm say trụy lạc .

Tiểu thuyết Hồng năm 1929 sự bi quan mờ nhạt dần với nhân vật Mai Hàng Tố . Sau khi đi Nhật về 1930 ông viết những tác phẩm mới như Lộ, Tam sự nghiệp sáng tạo văn nghệ cách mạng .

³

5.3. BA KIM

巴金Ba Jin (1904-)

Ba Kim tên thật là Lý Phất Cam sinh vào năm 1904 trong mái ấm gia đình địa chủ quan lại ở Thành Ðô, Tứ Xuyên. Năm 1923 rời mái ấm gia đình đi học ở Thượng Hải, Nam Kinh .Ðầu năm 1927 anh đi Pháp, tiếp xúc những tư trào xã hội rộng tự do, nhất là trào lưu dân chủ do đại cách mạng tư sản Pháp để lại. Ông từng nói “toàn bộ toàn bộ chúng ta là con đẻ của Ðại cách mạng Pháp”. Ông còn chịu ràng buộc của một số trong những đảng viên Ðảng hư vô nước Nga . Những dấu ấn ảnh hưởng ấy còn lưu lại trong tác phẩm của ông.

Ngay từ thời điểm năm 1927 ông khởi đầu sáng tác ở Pháp. Những tác phẩm đầu tay  thể hiện tâm trạng bồn chồn áy náy: Diệt vong, Cuộc sống mới, Bộ ba tình yêu …viết về hoạt động và sinh hoạt giải trí của nhóm thanh niên Trung quốc, họ dũng cảm đấu tranh chống quân phiệt theo đuổi tương lai tươi sáng và dám quyết tử, khuynh hướng về trách nhiệm chống đế quốc và phong kiến. Họ coi thủ đoạn khủng bố thành viên là chính. Tác giả không phê phán sai lầm không mong muốn đó của tớ.

Sống ở một khu mỏ, hai năm tiếp theo Ba Kim viết hai tác phẩm Manh nha và Tuyết , mố tả khát vọng mãnh liệt của công nhân mỏ và tinh thần đoàn kết đấu tranh của tớ .Tác phẩm tiêu biểu vượt trội của ông là bộ ba Dòng Xoáy (tên chung của ba tác phẩm liên tục) gồm có: Gia đình, Mùa xuân và Mùa thu . Bộ ba  miêu tả sự suy tàn và phân hóa của một mái ấm gia đình phong kiến lớn thông qua đó thể hiện chính sách phong kiến Trung Hoa tan rã và sự phủ rộng bắt rễ của trào lưu và tư tưởng cách mạng. Gia đình là tập đạt chất lượng vượt trội, hay hơn hết :

Bối cảnh là Cách mạng Ngũ Tứ phủ rộng đến Thành Ðô tỉnh Tứ Xuyên và mái ấm gia đình họ Cao – một mái ấm gia đình hiển hách quyền thế vốn dòng thi hương, thi lễ ngày càng đen tối , hoang dâm vô sỉ hủ bại. Họ nỗ lực giữ gìn cho khỏi tan vỡ, thậm chí còn quyết tử cả trẻ tuổi gây ra những thảm kịch. Cái chết uất ức của Mai, số phận bi thảm của Thụy Giác, Minh Phượng trẫm mình, Uyển Nhi bị ép duyên và nhiều cô nàng xấu số khác… Nhân vật Giác Tuệ biểu lộ nhiệt tình giác ngộ của tuổi trẻ trỗi dậy. Anh nhất quyết chống lại “chủ nghĩa bất đề kháng” và triết lí “chắp tay lạy” của anh cả Giác Tân .

Trong Lời Tựa  của tập “Chìm đắm”, Ba Kim nói tác phẩm của ông đều được “viết trong tâm trạng phẫn nộ”. Lỗ Tấn từng ca tụng “Ba Kim là nhà văn nhiệt tình, có tư tưởng tiến bộ, là một trong số ít nhà văn tốt hoàn toàn có thể đếm trên đầu ngón tay”. Trong hơn 20 năm sáng tác trước lúc nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Ra đời, Ba Kim đẽ viết trên bốn triệu chữ, có ảnh hưởng quốc tế rộng tự do. Ba Kim còn dịch thật nhiều, trong số đó có những tác phẩm nổi tiếng của Turgueniev nhà văn Nga. Tạp chí Văn học tùng san do ông chủ biên đã xuất bản nhiều tác phẩm ưu tú có cả những tác phẩm đầu tay của nhà văn trẻ. Ba Kim đã góp phần tích cực cho nền văn học tân tiến Trung Quốc.

5.2 LÃO XÁ 老舍 (1899-1936) Lǎo Shè

Sinh năm 1899 tên thật Thư Khánh Xuân, tự Xá Dư người Bắc Kinh, dân tộc bản địa Mãn  Châu  xuất thân nghèo khổ, quen sống trong dân nghèo thành thị. Ông chán ghét xã hội bất công xấu xa, cảm thông với những người cùng khổ. Cuộc CM Ngũ Tứ khiến ông yêu thích văn học, tập viết tiểu thuyết . . . Năm 1924 sang Anh dạy học, ông mới thực sự viết văn. Do nhu yếu học tiếng Anh, Lão Xá đọc quá nhiều tiểu thuyết Anh. Nỗi buồn xa xứ khiến ông nhớ nhà và viết lại chuyện quá khứ thành tập truyện dài Triết lý của lão Trương  , tiếp theo đó là Triệu Tử Viết, Nhị Mã. Triết lý của lão Trương miêu tả một tên ác ôn tác quái rẽ duyên cặp thanh niên yêu nhau, khiến kẻ chết kẻ bỏ nhà đi. Nhị Mã tả cảnh ở quốc tế Hoa kiều bị tẩy chay qua so sánh hai tính cách Trung Hoa và người Anh như những chuyện vui nhộn.  Ông sáng tác Triệu Tử Viết  trên đề tài sinh viên, giọng trào phúng không thích phù thích hợp với sinh viên và trào lưu của tớ .

Trên đường về nước ghé lại Singapore, ở đây làm rõ hơn về thuộc địa của Anh và sự áp bức bóc lột của chúng, kì thị chủng tộc và cảm thấy được trào lưu cách mạng trào dâng của phương Ðông. Câu chuyện đồng thoại  Sinh nhật của bé Pha  biểu thị đống ý với dân tộc bản địa bị áp bức. Về nước ông dạy học ở Tế Nam. Tác phẩm mới viết là Hồ Ðại Minh  bản thảo bị cháy trong trận chiến Thượng Hải. Lại viết  Miêu thành ký (1932) vô vọng vì việc nước, thể hiện nhận thức sai lầm không mong muốn về kiểu cách mạng và người cách mạng. Ly hôn viết năm 1943 về một đám công chức phản động sống đời tầm thường , lên án cỗ máy quan liêu thối nát, tội ác của chính sách đặc vụ . . Sau 1932 ông viết thật nhiều , phong thái thay đổi, đặc biệt quan trọng Tường tử lạc đà chọn một người phu xe kéo làm nhân vật chính. Ðây là tác phẩm ưu tú của Lão Xá .

Truyện miêu tả chân thực số phận bi thảm của một phu kéo xe Bắc Kinh. Tường tử từ nông thôn ra thành thị, thuê xe để kéo kiếm sống. Rồi anh quyết chí mua một chiếc xe làm người lao động độc lập. Anh trẻ khỏe cần mẫn, ba năm lao động cật lực anh đã mua được xe tay. Chỉ được ít hôm xe anh bị bọn quân phiệt cướp, bọn trinh sát tước nốt số tiền còn sót lại . . Người yêu anh là Hổ Nữu cô nàng già con lão Lưu tứ chủ hãng xe (một tình yêu đầy xác thịt và thực dụng) góp tiền cho anh mua cái khác thì lại phải bán để chôn cất chị ta. Anh hoàn toàn vô vọng và suy sụp .

Câu chuyện sinh động, miêu tả nỗ lực phi thường của một người chỉ biết bằng sức nỗ lực thành viên để đạt mục tiêu. Anh bằng lòng với lí tưởng nhỏ hẹp, xa lánh bạn bè cùng cảnh ngộ. Anh là nhân vật thất bại, “con quỷ cùng đường của chủ nghĩa thành viên ” .

Kháng chiến chống Nhật bùng nổ, Lão Xá tham gia hội văn nghệ, đến Diên An được Chủ tịch Mao, Lưu Thiếu Kỳ quan tâm săn sóc. Ông sáng tác mạnh mẽ và tự tin nhiều thể loại thơ, kịch nói, truyện,  tạp văn, dân ca  . . .

Tác phẩm của Lão Xá phần nhiều viết về đời sống dân nghèo thành thị, để ý quan tâm đến tính phức tạp ly kỳ mê hoặc của tình tiết và vận dụng khẩu ngữ Bắc kinh tinh xác . Một số tác phẩm của ông chịu ràng buộc  tiểu thuyết Anh rõ rệt hầu hết ở tính hài hóm hỉnh và ngân ngữ thông minh tinh nghịch.Về sau ông cố viết giản dị theo phía dân tộc bản địa hóa. Ðộc giả chính của ông là dân thành thị. Sau khi Tường Tử lạc đà được dịch ra nhiều thứ tiếng, uy tín của ông lên rất cao, góp thêm phần phát huy ảnh hưởng rộng tự do của văn học Trung Quốc.

Ba Kim, Lão Xá và Tào Ngu là ba nhà văn do bão táp cách mạng Ngũ Tứ làm chấn động tư tưởng của tớ, khiến họ nhảy vào vào con phố văn học vào trong năm 20 và đến trong năm 30 họ đã được hoan nghênh nhiệt liệt. Họ trở thành những nhà văn dân chủ, góp thêm phần đẩy văn học tân tiến tiến lên hướng tới gần nền văn học cách mạng. Sau này họ đều trở thành nhà văn cách mạng sau 1949 khi nước Trung Hoa mới.Ra đời.

5.3 TÀO NGU

曹禺 Cáo Yú  (1910-)

Tên thật là Vạn Gia Bảo, sinh vào năm 1910 trong một mái ấm gia đình quan lại sa sút quê gốc Tiềm Giang tỉnh Hồ Bắc. Ông là nhà văn có thành tựu lớn và có ảnh hưởng rộng tự do , nổi lên từ thời nội chiến cách mạng lần thứ hai. Năm 1934 viết Lôi vũ, 1936 viết Nhật xuất. Cả hai đều phản ánh tình trạng thối nát và tội lỗi của tầng lớp phong kiến tư sản lớp trên ở thành thị. Với tài năng kiệt xuất ông đã miêu tả thâm thúy cảnh sụp đổ tất yếu của chính sách cũ, giáng một đòn nặng vào giai cấp đang suy tàn hấp hối. Nhận định của tác giả cũng chưa đúng đắn do bị hạn chế về lập trường và tư tưởng: “vũ trụ như cái giếng tàn khốc, đã rơi vào đó thì gào khóc bao nhiêu cũng khó thoát khỏi cái hố tối tăm ấy”

Sau Cách mạng 1949, nhà văn Tào Ngu sáng tác theo phong thái hiện thực xã hội chủ nghĩa. Những năm 1980 ông được bầu là quản trị Hội Nhà Văn Trung Quốc.

Lôi vũ-  thảm kịch của Tào Ngu

雷雨   (Lēi Yǔ)

HOÀN  CẢNH  SÁNG TÁC

Sau trào lưu Cách mạng Ngũ Tứ (4-5-1919) đến trước trào lưu Ngũ Tạp    (30-5 -1925), khi thấy g/c công nhân, nông dân link đấu tranh với hội sinh viên do trí thức lãnh đạo,  giai cấp phong kiến và g/c tư sản Trung Quốc non trẻ bị cô lập bèn tìm chỗ tựa ở Nhật, Ðức, Anh và câu kết với nhau bóc lột đàn áp họ. Vở kịch “Lôi vũ”  được sáng tác trong khí thế phục hưng văn học trước đó chưa từng có trong 2 thế kỉ qua  đã miêu tả môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường đổ vỡ hủ bại của một mái ấm gia đình địa chủ tư sản hóa xoay quanh những thảm kịch tình yêu. Phong trào văn học thúc đẩy trào lưu cách mạng chính trị, bãi khóa, bãi thị, bãi côngmà công đầu là của trào lưu sinh viên học viên Bắc Kinh.

Cuộc Cách mạng Ngũ Tứ gắn với việc chống lại Hòa ước Versailles và Hội nghị Washington.

Ðầu thế chiến I, Nhật về phe Ðồng Minh, chiếm Giao Châu, tô giới của Ðức, mà Ðức sắp thua (Ðức Áo Ý chống với Nga Anh Pháp Mỹ sau thêm Nhật, Trung Hoa) . Hai chính phủ nước nhà Bắc kinh  (của Viên Thế Khải) và chính  phủ Quảng Châu Trung Quốc (của Tôn Văn) đều đi dự Hội với kỳ vọng đòi họ trả tô giới Ðức cho Trung Hoa. Nhưng vô vọng, họ ủng hộ quân phiệt Nhật giữ đất với lí do  Viên thế Khải đã ký kết với Nhật. Dân Trung Hoa phẫn nộ, 3000 HSSV Bắc Kinh biểu tình đòi chính phủ nước nhà  trừng trị ba tên kí  hiệp ước bán nước với Nhật, đòi hủy bỏ 21 điều ước khiến Trung Hoa thành thuộc địa của Nhật. Bị khủng bố, SVHS bãi khóa, kéo theo giới công thương bãi thị, thợ thuyền bãi công. Chính phủ nhượng bộ, bãi chức ba tên bán nước. Chính phủ phản đối hội nghị Washington 9 nước họp (1921-22), đòi trả tô giới, đòi Nhật phải rút quân về nước. Hội nghị  tán thành. Công lao ấy trước hết thuộc về SVHS .

Cuộc Ngũ Táp vận động 30 tháng 5 năm 1925 (卅sà/ táp là 30). Một người thợ ở xưởng dệt Thượng Hải bị nhân viên cấp dưới Nhật bắn chết. Lễ truy điệu và biểu tình chống Nhật trong khu vực tô giới Anh, bị công an Anh bắn: 12 chết 17 bị thương. Dân chúng phẫn nộ, khắp Hong kong tẩy chay hàng Nhật và Anh, trong số đó Đảng cộng sản Trung Quốc góp thêm phần chỉ huy, kéo dãn 1 năm rưỡi, gây chấn động toàn thế giới, tê liệt marketing thương mại Anh ở Hoa Nam và Hong kong. Chiến hạm Anh Pháp Nhật Bồ lại bắn vào biểu tình tẩy chay hàng ngoại. Dân chúng càng sục sôi .Phong trào cộng sản mạnh dần lên. Tôn Văn lấy lại ưu thế, sẵn sàng sẵn sàng bắc phạt (chính phủ nước nhà ngụy Viên Thế Khải và đám cận thần thay thế khi y chết). Ông Tôn Văn ảo tưởng khi muốn link với Nhật. Chính phủ Bắc kinh đổ, họ mời ông về nhận chức, ông về Bắc Kinh, còn chưa kịp thì ngã bệnh mất, kịp để lại di chúc .

Trên đấy là toàn cảnh làm cho giới văn nghệ sĩ mang trong tâm khí thế hừng hực sục sôi của nhân dân Trung Quốc chống cả phong kiến Trung Hoa lẫn quân phiệt Nhật và những tư bản phương Tây. Trong trào lưu đấu tranh của dân tộc bản địa và khí thế văn học ấy,  nhà văn Tào Ngu đã sáng tác vở kịch bất hủ Lôi vũ  xong năm 1934, hai năm tiếp theo viết tiếp vở Nhật xuất (Mặt trời mọc).

NHÂN VẬT

Chu Phác Viên – chủ vùng mỏ , chủ biệt thự cao cấp

Chu Bình           – con trai CPV ( mẹ là Mai Thị Bình )

Phồn Y              – vợ sau của CPV

Chu Sung          – con trai của CPV và Phồn Y

Mai Thị Bình     – vợ cũ của CPV

Lỗ Quý              – chồng của MTB , nô lệ nhà họ Chu

Lỗ Tứ Phượng   – con gái của MTB và LQ,  nô lệ nhà họ Chu

Lỗ Ðại Hải       – con trai của MTB và CPV,  công nhân mỏ

BỐI  CẢNH  TRUYỆN KỊCH  (không khí và thời hạn)

Hiện tại: tỉnh Cáp Nhĩ Tân, miền Bắc, biệt thự cao cấp họ Chu ở cách vùng mỏ mấy giờ xe lửa. Câu chuyện xẩy ra trong mức chừng từ buổi sáng đến 2 giờ  sáng sau,  phần lớn  tại biệt thự cao cấp  họ Chu và một cảnh ngôi nhà Lỗ Quý (gần đó – một lúc đi dạo)  xen kẽ những đoạn hồi tưởng về quá khứ  30 năm trước đó ở Giang Tô .

Quá khứ: hồi tưởng (không khí bậc 2 thể hiện qua lời thoại của nhân vật) : huyện Vô Tích  (quê gốc của tớ Chu)  và huyện Tế Nam (quê gốc của tớ Lỗ) thuộc  tỉnh Giang Tô, miền Nam.

CỐT TRUYỆN

Màn 1  (phòng tiếp khách biệt thự cao cấp họ Chu, buổi chiều, khí trời oi bức ngột ngạt báo hiệu sắp có giông bão ) .

Phồn Y mở tung hiên chạy cửa số phòng tiếp khách. Lão Chu về nhà, la rày vợ, sai người đóng hết hiên chạy cửa số. Lão nhắc cô vợ trẻ uống thuốc tinh thần do bác sĩ người Ðức cấp. Phồn Y phản đối. Chu Bình đang sẵn sàng sẵn sàng hành lí để sớm mai đón xe lửa lên mỏ tập sự quản lí thay cha. Phồn Y với tình cảm tha thiết thương yêu năn nỉ mong Bình ở lại. Bình nhất quyết chối từ, khuyên dì ghẻ hãy quên và chấm hết mối tình dan díu tội lỗi với anh thời hạn qua . . . Phồn Y sai lão nô lệ Lỗ Quý đi gọi vợ y – bà Mai Thị Bình – tới gặp nàng . Lỗ Quý kiếm chuyện đòi xin tiền bà chủ. Y gọi con gái là Lỗ Tứ Phượng, dọa mách mẹ Phượng chuyện cô đang yêu thương Chu Bình, đòi con đưa cho lão ít tiền hối lộ để uống rượu. Y lại kể chuyện Chu Bình dan díu với dì ghẻ để cản ngăn con đừng yêu Bình . . . Nhưng thiếu nữ Phượng đang yêu thương, không tin cha .

Màn 2 (phòng tiếp khách biệt thự cao cấp họ Chu…)

Thị Bình, một thợ mỏ lam lũ, ngơ ngác vào phòng tiếp khách chờ gặp bà chủ của chồng con. Ngạc nhiên nhìn thấy một căn phòng, tấm ảnh của tớ hồi trẻ và  những đồ vật quen thuộc, Tbị Bình sửng sốt, rồi nhìn thấy lão Chu đi ra, bà bàng hoàng nhận ra người tình – người chồng cũ. Giây phút nhìn nhau, lặng lẽ. Lão Chu trấn tĩnh, hỏi thăm Thị Bình. Hai người chuyện trò ngượng ngập, Thị Bình hỏi về Chu Bình. Lão Chu hứa cho bà gặp nhưng không được trao con, lão nói vì Chu Bình được biết mẹ đã chết đuối ở dòng sông quê nhà Vô Tích khi anh còn nhỏ (ba mươi năm về trước) – giờ đây nói ra chẳng ích gì. Lỗ Ðại Hải đại diện thay mặt thay mặt công đoàn mỏ xông vào biệt thự cao cấp họ Chu  để phản đối chủ sa thải thợ. Xung đột, lão Chu định bắn anh, bà Bình bảo vệ con, can ngăn. Chu Bình chạy ra, hai người cãi lộn mà không biết họ là anh em cùng cha cùng mẹ. Hải nghe mẹ bỏ đi (qua lời thoại: 30 năm trước đó, khi bị nhà chồng xỉ nhục đuổi đi, bà Bình đã bỏ lại Chu Bình, nhảy xuống sông tự vẫn mang theo cái thai Lỗ Ðại Hải. Sau được cha Lỗ Quý cứu vớt, Tbị Bình lấy Lỗ Quý đền ơn, Hải mang họ cha dượng). Bà Bình đau đớn xót xa  lặng ngắm người con xa cách 30 năm. Còn lại hai người, lão Chu đưa cho Thị Bình một số trong những tiền bảo ra về. Bà cay đắng từ chối. Phồn Y khuyên bà đem con gái  (Phượng) về nhà, nói khích về việc Phượng và Bình yêu nhau để xỉ nhục thân phận nô lệ. Bà Bình tự ái nổi giận hứa đem Phượng về, Phồn Y cho tiền, bà lại chối từ. Thị Bình gặp Phượng, rất khó chịu bắt cô bỏ việc về nhà ngay. Phượng van xin mẹ. Chu Sung thầm yêu Phượng, năn nỉ xin nàng ở lại.

Màn 3  (cảnh nhà Lỗ Quý)

Trời tối, mưa gió mỗi  lúc  càng lớn, Chu Sung tìm tới nhà Phượng. Lỗ Ðại Hải rất khó chịu mắng đuổi con trai của lão Chu. Chàng trai hiền lành đành phải trở lại nhà. Chu Bình lại đến, anh trèo qua hiên chạy cửa số vào buồng riêng của Phượng. Hai người đang tâm sự, Hải nhảy vào đuổi đánh Bình, anh chay ra hiên chạy cửa số nhưng hiên chạy cửa số đã biết thành ai cài chặt bên phía ngoài. Bình và Phượng thú nhận yêu nhau và hứa thành thực. Hải  nguôi giận, tin tưởng em, thôi không đuổi Bình. Bình hứa sau khi lên mỏ, sẽ đón Phượng theo cùng. Bình ra về. Bà Bình bắt Phượng phải thề độc dưới cơn lốc táp sấm sét sẽ cắt đứt với Chu Bình. Khóc lóc, thương mẹ, Phượng cất lời thề. Nửa đêm, Phượng bỏ nhà ra đi trong lượng mưa và bão .

Màn 4  (biệt thự cao cấp họ Chu)

Chu Bình trở lại biệt thự cao cấp, Phồn Y lại năn nỉ anh đừng bỏ đi và Bình biết Phồn Y đã theo dõi anh tới nhà Phượng, lại gài hiên chạy cửa số bên phía ngoài khiến anh bị Hải bắt giữ lại. Nổi giận, anh xỉ mắng dì ghẻ thậm tệ .

Chu Sung buồn bã về nhà, Phồn Y khuyên con muốn giữ được Phượng thì nên phải tuyên bố với mọi người rằng hai tình nhân nhau, đã “ăn ở” với nhau.

Phượng trốn nhà đến ở biệt thự cao cấp họ Chu tìm Bình, hai người ở phòng Bình, nàng đòi chàng đưa theo luôn cùng chuyến xe lửa sớm hôm sau .

Hai mẹ con bà Bình đội mưa gió  đến biệt thự cao cấp tìm Phượng. Bà bắt  con về, hai người quỳ van xin mẹ và thú nhận Phượng đã có thai với Chu Bình. Bà đau đớn nhục nhã tột cùng, tha thứ  nhưng bắt hai con phải thề sẽ đi ngay, ra đi không bao giờ trở về hội ngộ mẹ nữa. Ðôi trẻ chiều ý mẹ, quỳ lạy sống và thề …

Họ sẵn sàng sẵn sàng đi, nhưng Phồn Y dẫn Chu Sung bước ra ngăn lại. Chu Sung không đủ can đảm tuân theo mẹ, anh buồn rầu chúc Phượng niềm sung sướng. Cô bị mẹ xỉ mắng xối xả . Phồn Y xỉ mắng Chu Bình là người bạc tình ! Sung đau đớn, ê chề, kêu gào. Phồn Y quay sang gọi lão Chu xuống cản ngăn. Lão Chu buộc lòng bảo Chu Bình ra nhận mẹ ruột. Bình kinh hoàng, đau đớn, Phượng hoảng loạn, nhục nhã, bỏ chạy ra ngoài trời mưa gió, Sung đuổi theo. Phượng vướng vào sợi dây điện đứt từ sáng chưa ai nối, chết ngay, Sung kéo nàng ra, chết theo. Chu Bình chạy về phòng riêng, lát sau một tiếng súng vang lên. Lão Chu lảo hòn đảo, lê bước về phòng. Lại một tiếng súng nổ. Trên sân khấu chỉ từ hai người đàn bà tê tái sững sờ  trong đớn đau ân hận, vô vọng .

Lôi Vũ đã khái quát lịch sử sa đọa ba mươi năm của một mái ấm gia đình phong kiến đang chuyển biến tư sản hóa hủ bại không lối thoát .

CÂU HỎI THẢO LUẬN

1) Vì sao sau 30 năm thương nhớ vợ cũ chết thảm, nay hội ngộ Thị Bình, lão Chu chỉ thoáng xúc động, rồi mau chóng trấn tĩnh, rồi lạnh nhạt, cho tiền mà không tìm cách nối lại tình xưa ? (gợi ý :  thời gian hiện nay lão có thừa thế lực và mọi Đk để thao tác đó / yếu tố pháp lí và  đạo đức có xích míc gì không nếu lão Chu muốn đoàn tụ với ngưới vợ chính thức thứ nhất ? ). Hành động cho tiền có ý nghĩa gì ?

2)  Phân tích ý nghĩa của hai rõ ràng sau :

* Lão Chu thích đóng chặt hiên chạy cửa số, còn Phồn Y lúc nào thì cũng đòi mở tung ra. Cửa sổ có ý nghĩa tượng trưng gì ?

* Sợi dây diện đứt ngoài vườn  gây ra cái chết của Phượng và Sung có ý nghĩa gì ?

3)  Ai là nhân vật thảm kịch, còn ai là nạn nhân thảm kịch ? (gợi ý: Hành động đó đó là gì ? Ai thực thi hành vi ấy thì người đó là nhân vật chính)

4) Vai trò của nhân vật Lỗ Ðại Hải ?

5)      Lôi Vũ là “trò chơi quái ác của định mệnh” (sự rủi ro không mong muốn) hay là thảm kịch tình yêu, thảm kịch xã hội Trung Hoa trong buổi giao thời phong kiến đang tư sản hóa ?

³

 CHƯƠNG 6.  Nữ sĩ Băng Tâm và tập thơ Phồn tinh

Hầu như toàn bộ chúng ta ít nghe biết tên thường gọi Băng Tâm cho tới sau thời gian Đổi mới. Ngay ở Trung Quốc theo quan điểm chính thống, giới nghiên cứu và phân tích văn học chỉ tôn vinh những nhà văn cách mạng, cộng sản. Bảng xếp hạng văn nghệ sĩ của Trung Quốc thời trước Đổi mới được xếp theo đẳng cấp và sang trọng chính trị, ngoại trừ Lỗ Tấn là ngoại cỡ vì sự nghiệp văn chương sáng chói vượt hơn mọi tiêu chuẩn đương thời. Nhà văn Băng Tâm chỉ sẽ là “nhân sĩ yêu nước” nên cũng không được nhìn nhận trang trọng.

Cuối thế kỉ XX, người đọc Trung Quốc lại chú ‎ ý tới những cây bút mới mẻ như Vương Mông, Giả Bình Ao, Mạc Ngôn, Trương Hiền Lượng, Phùng Kí Tài…Trong khi đó ở Trung Quốc người đọc khởi đầu quay trở lại với Băng Tâm một tên tuổi vốn đã sáng tác từ trong năm 20 đầu thế ki. Băng Tâm đã chọn một bút danh đẹp, giản dị như cuộc sống nữ sĩ, xứng danh với câu thơ cổ:

“Nhất phiến băng tâm tại ngọc hồ”

(Tâm hồn như mảnh băng tuyết chứa trong bình ngọc)

(thơ Vương Xương Linh, bài “Tại Phù Dung lâu tống Tân Tiệm”).

Cuộc đời và sự nghiệp

Băng Tâm (1900-1999) là nhà văn cận đại kiệt xuất của Trung Quốc, nhà yêu nước trung thành với chủ, nhà họat động xã hội trứ danh.

Bà tên thực Tạ Uyển Oánh quê quán xứ Trường Lạc, Phúc Châu, tỉnh Phúc Kiến, sinh ngày 5 tháng 10 năm 1900 trong một mái ấm gia đình quan chức thủy quân có tư tưởng Duy tân. Phụ thân cô tham gia trận hải chiến Giáp Ngọ, sau giữ chức khai biện thủy quân học giáo bính xuất- tức giáo trưởng- ở Yên Đài tỉnh Sơn Đông.

Bốn tuổi Băng Tâm theo mái ấm gia đình dời về Yên Đài, Sơn Đông, ven bờ biển rộng. Trong thời hạn học tập ở mái ấm gia đình, Băng Tâm đã tiếp xúc với những tác phẩm cổ xưa trứ danh, 7 tuổi đọc những tác phẩm như Tam quốc diễn nghĩa, Thủy hử truyện. Cách mạng Tân Hợi bùng nổ, cô trở lại Phúc Châu, năm 1912 tham gia cuộc thi vô khoa dự bị Trường sư phạm nữ Phúc Châu.

Năm 1913 chuyển về Bắc Kinh, học trung học. Cô chịu ràng buộc Cơ đốc giáo và gia nhập tôn giáo này, Năm 1918 Đk học khoa dự bị Đại học nữ Hiệp Hòa, Băng Tâm muốn làm một y sinh góp thêm phần giảm sút tổn thương của con người.

Cuộc vận động Ngũ Tứ bùng nổ (4.5.1919) và trào lưu vận động Tân văn hóa truyền thống phát khởi Băng Tâm toàn tâm toàn trí gia nhập vào trào lưu thời đại, cuốn mình vào việc làm văn thư của Hội sinh viên ĐH, triệu tập sức tham gia công tác thao tác tuyên truyền của Hội liên hiệp sinh viên ĐH Bắc Kinh. Với sự kích thích của cuộc Đại hội sinh viên toàn quốc, cũng vào tháng 8, 9 năm 1919, cô công bố trên tờ “Thần báo”(Tin tức buổi sáng) thiên tản văn thứ nhất “Cảm tưởng hai mươi mốt ngày nghe hiểu” và đoản thiên tiểu thuyết thứ nhất “Hai mái ấm gia đình”. Từ đây về sau cô dùng bút danh “Băng Tâm”.

Từ sau cao trào“Ngũ Tứ”, Băng Tâm chùn bước, lánh vào cái mái ấm gia đình nhỏ hẹp, miêu tả những cảm xúc bất mãn trong cái xã hội có giai cấp, đi vào trăn trở tình yêu quả đât (Băng Tâm tiểu thuyết, tản văn tuyển tập, lời Tựa tự viết).

Tác phẩm “Tư nhân độc tiều tụy”(Riêng người ấy tiều tụy) là tác phẩm tâm đắc của Băng Tâm, thể hiện nhận thức khá đầy đủ “yếu tố tiểu thuyết” là yếu tố nóng hổi đương thời. Cô phản ánh cái mái ấm gia đình phong kiến đang làm suy đồi nữ tính, trái chiều với toàn thế giới trong tình trạng hỗn chiến quân phiệt mang lại bao nỗi thống khổ cho nhân dân. Tiểu thuyết “Thu phong thu vũ sầu sát nhân” (Gió mưa ngày thu sầu chết người) có lẽ rằng lấy ý một bài Từ trong tiểu thuyết Hồng Lâu Mộng, “Khứ quốc” (Rời nước ra đi), “Trang Hồng đích tỷ tỷ” (Chị gái của Trang Hồng)

Năm 1921, gia nhập Hội nghiên cứu và phân tích văn học, sáng tác của Băng Tâm thiên về  tình mẹ con và miêu tả những vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên ban sơ…Cô yêu thích và chịu ràng buộc “Phi điểu tập” (A flight of swan: Những cánh thiên nga) của R.Tagore. Cô viết đoản thi trên “Thần báo”, cột ‘Tân văn nghệ’, sau kết thành tập “Phồn tinh” (Sao dày đặc) gồm 164 bài và “Xuân thủy”(Nước ngày xuân) gồm 211 bài, xuất bản năm 1923. Các bài thơ chỉ ghi theo số thứ tự, không đặt tựa. Hai tập thơ này tiêu biểu vượt trội cho thời kỳ đầu Thơ Mới có tính khơi động gọi là trào lưu viết “tiểu thi”. Khi Đại học nữ Hiệp Hòa sáp nhập với Đại học Yên Kinh cô sáng tác theo ngọn cờ “vị nhân sinh” như dòng suối nguồn tuôn chảy, bày tỏ tinh thần sáng tạo trong tiểu thuyết “Siêu nhân” được giới phản hồi trọng thị. Năm 1922, công bố tập tản văn “Vãng sự” (Chuyện đã qua). Từ hai mươi tuổi, bút danh Băng Tâm đã quen thuộc trên văn đàn Trung Quốc.

Tháng 8 năm 1923, cô đạt được học bổng khen thưởng về thành tích hạng ưu tại Wellesley College, một ĐH nữ ở Hoa Kỳ, theo học ngành văn học Anh. Suốt thời hạn lưu học, cô liên tục viết một loại tản văn thông tấn và trở thành cây bút tản văn cho thiếu nhi sớm nhất Trung Quốc.. Thời gian này viết những tác phẩm tiêu biểu vượt trội như “Ngộ”, “Ký tiểu fan hâm mộ” (Gửi fan hâm mộ nhỏ)…Năm 1926 thành đạt sự học ở quốc tế, cô nhận được học vị thạc sĩ văn học. Trở về nước, dạy ở những Đại học.Tiểu thuyết tiêu biểu vượt trội có “Phân” năm 1931, tản văn ưu tú là “Nam quy” năm 1931. Năm 1934, tiểu thuyết “Đông Nhi cô nương” biểu lộ triết lý tình yêu (Ái đích triết học) mang tính chất chất đột phá thâm thúy.

Năm 1936, Băng Tâm theo chồng là Ngô Văn Tảo một nhà xã hội học đi Âu Mỹ du học một năm, Họ thực thi những cuộc thăm viếng rộng tự do trước sau ở những nước như Nhật Bản, Hoa Kỳ, Pháp, Anh, Ý, Đức và Liên Xô.

Năm 1938, bà cùng chồng mang con đi kháng chiến chống Nhật.. Băng Tâm đã tới trình diện Giản Dịch sư phạm học hiệu nhận trách nhiệm và trách nhiệm giảng dạy, cùng với  hiệp hội dân tộc bản địa trải qua bao khốn khổ gian truân của trận chiến tranh…Năm 1940 di cư đến Trùng Khánh, bà trở thành thành viên Quốc dân tham chính hội. Không lâu sau, tham gia Thương Hội văn nghệ Trung Hoa kháng địch, nhiệt tâm  tham gia hoạt động và sinh hoạt giải trí văn hoá cứu nước, Băng Tâm vẫn viết được “Quan vu nữ nhân” (Về người phụ nữ), “Tái ký tiểu fan hâm mộ” (Lại gửi bạn đọc nhỏ) và những thiên tản văn có ảnh hưởng rộng…

Sau kháng thắng lợi lợi, tháng 11 năm 1946, bà cùng Ngô Văn Tảo đi Nhật Bản, lưu lại Đông Phương học hội Nhật Bản và khoa Văn Đại học Tokyo, bà sẽ là  nữ giáo sư thỉnh giảng thứ nhất nơi đây giảng dạy giáo trình “Trung – Nhật tân văn học”..

Khi nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa xây dựng. Bà viết văn ca tụng giang sơn, ca tụng sinh hoạt mới của nhân dân trong nhiều tác phẩm.

Từ 1954 bà viết tiểu thuyết“Siêu nhân”, “Phiền muộn” với cảm hứng triết lý tình yêu. Năm 1960, giữ chức phó quản trị Hội liên hiệp nhà văn TQ (Trung Quốc văn liên hội). Bà nói: “Chúng ta thời gian hiện nay không còn ngày đông”, “toàn bộ chúng ta đã thức dậy rồi”. Bà cần mẫn dịch thuật, xuất bản nhiều loại tác phẩm. Bà dịch nhiều tản văn và tiểu thuyết, hợp thành những tập như “Tiểu kết đăng”(Cây đèn trái quất nhỏ), “Anh nữ tán” (Ngợi ca hoa anh đào), “Thập tuệ tiểu trát” (Ghi chép đi nhặt lúa)  chất văn thanh nhã mới mẻ làm ngạc nhiên fan hâm mộ, được lưu truyền rộng tự do.

Trong cuộc “đại cách mạng văn hóa truyền thống vô sản”, Băng Tâm chịu đựng sự đả kích nóng giãy, gia tài bị tịch thu, môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường khắc nghiệt gọi là “bị đưa vào chuồng bò”. Bà chịu đựng sự phê đấu của bọn “tạo phản”. Đầu năm 1970, thượng thọ 70 tuổi bà bị điều đi lăn lộn thực tiễn ở tỉnh Hồ Bắc, cam chịu ngủ ở chuồng ngựa, tiếp thụ lao động tái tạo, cho tới 1971 tổng thống Hoa Kỳ Nixon sắp sang thăm Trung Hoa, Băng Tâm cùng Ngô Văn Tảo mới được trở lại Bắc Kinh nhận trách nhiệm làm phiên dịch. Bà lại cùng với Ngô Văn Tảo và Phí Hiểu Thông hợp lực phiên dịch cuốn sách “Thế giới sử cương” và “Thế giới sử”.

Trong tình trạng chính đảng khủng hoảng rủi ro không mong muốn cục bộ, Băng Tâm cùng chịu chung số phận khốn đốn với nhân dân và vẫn trăn trở sáng tác. Suốt 10 năm “Văn cách” động loạn, trải qua bao nhiêu đối đãi bất công nhất, bà vẫn thản nhiên trấn tĩnh nhất mực, tin tưởng chân lý nhất định thắng lợi. Bà thường xuyên tôn vinh tổ quốc tiến bộ và sinh hoạt nhân dân. Bà đã viết trong tản văn “Ấn tượng thế kỷ”: “Chín mười trong năm này…trái tim yêu tổ quốc, lòng yêu nhân dân, ý chí của tôi vĩnh viễn bền chắc như vàng đá”. Thực tiễn chứng tỏ nữ sĩ Băng Tâm đã trường kỳ giữ quan hệ mật thiết với tổ chức triển khai Đảng và chia sẻ những hoạn nạn mà giang sơn phải trải qua.

Sau phiên họp toàn thể lần thứ 3 của Đảng cộng sản Trung Quốc khóa 11, giang sơn tiến sang trang lịch sử mới. Băng Tâm nhiệt huyết bước vào cao trào sáng tác thứ hai đầy kỳ tích. Không nghe biết tuổi già, thủy chung sáng tác, Băng Tâm vẫn giữ chí tiến thủ, vô tư góp sức với phẩm chất cao thượng của tớ.

Tháng 6 năm 1980. Băng Tâm tiên sinh bị chứng ách tắc mạch máu não, sau lại bị gãy xương. Đau bệnh không hề khiến bà ngưng con phố sáng tác. Bà nói một lời bất hủ: “môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường bắt nguồn từ thời điểm năm 80 tuổi”. Năm đó bà sáng tác tập truyện ngắn “Không sào” (Tổ chim trống rỗng) được phần thưởng truyện ngắn xuất sắc toàn quốc. Tiếp theo phát hành những siêu phẩm tản văn “Vạn ban giai thượng phẩm” (Vạn nghề đều cao quí), “Viễn lai đích hòa thượng” (Hoà thượng từ nơi xa đến).

Về tản văn, không kể “Tam ký tiểu fan hâm mộ” (Ba lần viết gửi bạn đọc nhỏ), bà liên tục sáng tác 4 tập “Tưởng đáo tựu tả” (Nghĩ đến là viết), “Ngã đích tự truyện” (Tự truyện của tôi), “Quan vu nam nhân” (Về phái mạnh), “Phục lịch tạp ký”(Tạp ghi nằm trong chuồng ngựa). Số lượng nhiều, sự phong phú nội dung, phong thái sáng tác độc lạ đã làm cho thành tựu văn học của bà đạt tới một cột mốc (cảnh giới) mới.

Tác phẩm dịch thuật của bà như “Tiên tri”,“Cát và bọt” của  tác giả Kahlil Gibran người Liban, “Cát đàn già lợi” (Gitanjali: Thơ Dâng), “Viên đinh tập” (The Gardener: Người làm vườn) của Rabindranath Tagore và những tuyển tập kịch phong phú đều được công nhận là những tác phẩm văn học phiên dịch tinh xảo. Năm 1995, bà đã được tổng thống nước Cộng hòa Liban trao tặng huân chương Tuyết Tùng.

Trao Giải văn học thiếu nhi mang tên Băng Tâm nêu lên từ thời điểm năm 1990.

Nữ sĩ Băng Tâm tạ thế do bệnh tại Bắc Kinh ngày 28.2.1999 hưởng thọ 99 tuổi.

Ảnh hưởng văn chương siêu việt của bà lan khắp toàn thế giới, tác phẩm được phiên dịch thành những văn bản quốc văn, đạt được sự tán thưởng của fan hâm mộ hải nội ngoại.



Nhân sinh quan rất sớm hình thành của Băng Tâm là triết lý tình yêu, với ba gốc rễ: mẫu ái, đồng tâm, đại tự nhiên. Thi nhân đã nhập tâm hồn mình vào cái thuyền giấy nhỏ bé với thủ pháp “thác vật ngụ tình”, vừa sinh động rõ ràng lại vừa hàm súc thâm trầm. Ngữ điệu thơ thư thả phóng túng. Một bài thơ cảm động ấm áp của người con gái ra đi mẹ.(Thơ cổ xưa chưa dành chỗ cho người con gái xa nhà và tình mẫu tử, ngoại trừ bài “Du tử ngâm”của Mạnh Giao thời Đường nói nỗi lòng người con trai xa mẹ).

           Ta đọc bài 159 (Phồn tinh) hay thấy ngay chủ đề “Mẫu ái”.

Phiên âm Hán Việt

Mẫu thân nha

Thiên thượng đích phong vũ lai liễu,

Điểu nhi đóa đáo tha đích sào lý.

Tâm trung đích phong vũ lai liễu

Ngã chỉ đóa đáo nhĩ đích hoài lý.

 Dịch nghĩa

Mẫu thân ơi

Mưa gió trên trời ập đến,

con chim nhỏ ẩn náu trong tổ khác

Mưa gió trong tim con ập tới,

 con chỉ biết ẩn náu trong nỗi nhớ mẹ

Bài thơ số 33 (tập Xuân thủy)

Tường giác đích hoa

Nhĩ cô phương tự thưởng thì

Thiên địa tiện tiểu liễu

Dịch nghĩa

Hoa nở góc tường

tự biết mình thanh cao.

Thiên địa như nhỏ lại

Hoa sinh trưởng tại góc tường, thiếu ánh sáng mặt trời và mưa móc ẩm mát,  thế nên vì thế sức sống thiếu thốn, đóa hoa héo vàng và nhỏ bé. Vậy mà một sáng kia bông hoa vẫn tự cho mình là thanh cao. Bông hoa không coi mình nhỏ bé, nó hoàn toàn phủ trùm thiên địa bát ngát…Thi nhân ngâm vịnh về hoa thảo, ví von chuyện con người. Bông hoa mọc ở góc cạnh tường muốn chú ý những kẻ hãnh tiến kiêu ngạo hư vô quá nhiều trên đời này. Toàn bài chỉ có ba câu 15 từ ngắn ngủi nhưng hàm súc, dễ ngâm nga, như một haiku Trung Quốc

Ta đọc thử một bài  thơ số 104 (tập Xuân thủy)

Con cá nổi lên lên rồi,

trên mặt nước một con trùng nhỏ bơi lờ đờ.

Trong khoảng chừng thời hạn ngắn sinh tử của mạng sống nhỏ bé này,

Trái tim yếu ớt của ta

tự nhiên run rẩy

Băng Tâm là người sát cánh cùng thế kỷ XX, suốt đời sống chung với việc dịch chuyển của thế kỷ, theo từng bước đi của lịch sử tân tiến, kiên trì suốt 75 năm cầm bút. Bà là bậc nguyên lão của trào lưu vận động nền văn học mới. Lịch trình sáng tác của bà biểu thị quĩ tích tăng trưởng từ văn học “Ngũ Tứ vận động” đến văn học đương đại Trung Quốc.

Bà là tiểu thuyết gia tiên phong trứ danh của Trung Quốc tân tiến, tản văn gia, thi nhân, đệ nhất tác gia văn học nhi đồng và phiên dịch gia nổi tiếng.

Bà đã khai sáng một kiểu văn học phong phú gọi là “Băng Tâm thể”, góp thêm phần tân tiến hóa văn học, phản ánh một thực tiễn dày đặc biến cố của giang sơn. Tài năng phong phú của Băng Tâm thể hiện do yêu cầu của thời đại là phản ánh trực tiếp thời đại với ý thức viết văn “vị nhân sinh”.

Băng Tâm từng viết tập tản văn mang tựa đề “Tưởng đáo tựu tả” (Nghĩ đến là viết). Rõ ràng nhà văn Băng Tâm ý thức rất mạnh về vai trò thư ký thời đại, coi đó là yếu tố kiện tiên quyết của người cầm bút…

Nghệ thuật Băng Tâm- Hài hòa truyền thống cuội nguồn và tân tiến hóa

Tản văn

冰心的散文，题材广泛，寓意深邃。 Tản văn gồm có nhiều tiểu luận vừa hiện thực vừa trữ tình thâm thúy. 她通过自身经历的细腻描写，生动而形象地反映了一个世纪来，中国动荡复杂的社会生活的某些侧面。 Bà vận dụng kinh nghiệm tay nghề riêng của tớ, thông qua sự mô tả tinh vi, sống động và phản ánh hình ảnh của một thế kỷ sôi động “bãi bể nương dâu”, một xã hội phức tạp lo âu trong vô vàn khía cạnh của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường. 在她的散文里，我们可以看到在半殖民地半封建的旧中国，帝国主义、封建主义、官僚买办阶级压迫蹂躏中国人民的惨景，以及英雄人民、爱国青年奋起反抗，英勇斗争的画面。Tản văn Băng Tâm phối hợp miêu tả hiện thực và cảm xúc thơ hòa hợp thuần thục.

Tiểu thuyết

Truyện ngắn và truyện vừa Băng Tâm không tả trực tiếp những yếu tố lớn lao, gay cấn mà chỉ xoay quanh nhân vật TT là người phụ nữ với số phận hèn kém, xấu số đương đầu với thực tiễn đen tối nhưng đều phải có ý nghĩa phản phong thâm thúy. Do phục vụ môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường sôi động, bà không viết tiểu thuyết sử thi, nhưng hiện thực đời thường trong truyện Băng Tâm vẫn mang dấu tích thời đại. Bà coi trọng thủ pháp “sáng tạo không khí tiểu thuyết”. Giọng văn của Băng Tâm thanh nhã, đậm đà âm hưởng triết lý nhân ái.

Truyền thống văn xuôi Trung Quốc là văn chương hiện thực lấn át văn chương lãng mạn. Bà viết nhiều đoản thiên tiểu thuyết theo truyền thống cuội nguồn, cảm thấy chưa đủ, lại viết nhiều tản văn cho kịp phổ cập.

Nhìn chung tản văn và tiểu thuyết viết theo phong thái mới châu Âu, không hề chương hồi, không điển tích điển cố, biền ngẫu, chú trọng tâm lí

Thi ca

Tiếp nối truyền thống cuội nguồn thi ca cổ xưa, coi trọng tả cảnh “thác vật ngụ tình”, Băng Tâm nâng cao lên thành cảm thức đại tự nhiên. Thiên nhiên trong thơ cổ xưa là vạn vật thiên nhiên được tinh lọc theo ý niệm thẩm mỹ và làm đẹp trung cổ, còn với Băng Tâm vạn vật thiên nhiên là toàn bộ, không lựa chọn phân biệt đẳng cấp và sang trọng. Xuất phát từ triết lý “đại tự nhiên”(như ý niệm tân tiến ngày này là “đại môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sinh thái xanh toàn thế giới”), thơ Băng Tâm viết từ ngọn cỏ đến mây trời…Tuy nhiên Băng Tâm có một  vạn vật thiên nhiên tâm đắc riêng mình là “biển cả” vốn thiếu vắng trong thơ cổ xưa (thi nhân cổ xưa thường chỉ hứng thú với núi non, sơn thủy lâm tuyền, lữ quán, chốn tịch liêu…). Khác với thơ cổ xưa tôn vinh thi ca với cảm hứng “nam nhi đại trượng phu”, Băng Tâm viết nhiều về tâm tình nhi nữ, tiêu biểu vượt trội là cảm hứng“mẫu ái”. Và rất khác với thi ca cổ xưa không quan tâm tới trẻ con thì Băng Tâm viết thật nhiều bài về nhi đồng.

Hầu như Băng Tâm không viết bài thơ nào theo luật thi cổ xưa, trái lại toàn bộ là thơ tự do, trong số đó phổ cập là “tam tuyệt” (chắc chắn là có ảnh hưởng haiku Nhật Bản).

Thi ca Băng Tâm chịu ràng buộc thi hào Tagore cánh cửa giao thoa sớm nhất với nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp phương Tây về hình thức thi văn và tư duy nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. Ý thức nữ quyền nổi trội lên sau cách mạng, khát vọng vượt thoát khỏi truyền thống cuội nguồn phong kiến, hướng tới môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường mới, Thơ Mới của Băng Tâm bứt hẳn khỏi thi pháp trung đại, phóng khoáng, cởi mở, dân chủ…Trường thẩm mỹ và làm đẹp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp văn chương khai mở phía trời Tây, qua con phố Nhật Bản, Ấn Độ, Anh  Mỹ…ở đầu cuối trở lại với truyền thống cuội nguồn hiện thực và nhân đạo của văn chương truyền thống cuội nguồn Trung Hoa.

Băng Tâm tự nhìn nhận thơ mình là “Linh toái đích tư tưởng” (tư tưởng nhỏ lẻ vụn vặt).Trên thực tiễn, nhà văn không nhất thiết cứ phải đưa ra tư tưởng “lớn”. Trong hơn năm vạn bài thơ Đường Tống đã có được mấy bài tiềm ẩn tư tưởng lớn?. Băng Tâm là cây bút  văn chương tiềm ẩn “tư tưởng nhỏ lẻ” mà vẫn phục vụ nhu yếu giãi bày và được ngâm ngợi thích thú.

Đó là những thay đổi cơ bản dễ nhận thấy nhất của thi ca Băng Tâm trong công cuộc tân tiến hoá ảnh hưởng Phương Tây.

Trong những giáo trình văn học Trung Quốc tân tiến đã dịch ở Việt Nam (mới gần đây nhất là cuốn sách của Đường Thao và Nghiêm Gia Viêm, bản dịch của nhóm Lê Huy Tiêu, Nxb Giáo dục đào tạo và giảng dạy 2002) chưa thấy một dòng nào dành riêng cho Băng Tâm, quả là thiếu sót lớn của thuở nào. Hi vọng cây bút Băng Tâm sẽ tiến hành tương hỗ update vào những giáo trình Ngữ văn Trung Quốc.

Sáng tác

“Phồn tinh” thi tập, Thường Vụ xuất bản, 1923

“Xuân thủy” thi tập, Tân Trào xã xuất bản, 1923

“Siêu nhân” tiểu thuyết, tản văn hợp tập, Thường Vụ xuất bản, 1923,

“Ký tiểu fan hâm mộ” (Gửi bạn đọc nhỏ), tản văn tập, Bắc Tân xb, 1926

“Vãng sự”, tiểu thuyết, tản văn, Khai Minh xb, 1930,

“Nam quy” (Trở về Nam) tập tản văn, Bắc Tân xb, 1931,

“Cô cô” (Người cô ruột), tập tiểu thuyết, Bắc Tân xb, 1932,

“Băng Tâm toàn tập quyển 1- tiểu thuyết”, Bắc Tân xb, 1933

“Băng Tâm toàn tập quyển 2- thi tập”, Bắc Tân xb, 1932,

“Băng Tâm toàn tập quyển 3- tập tản văn”, Bắc Tân xb, 1932,

“Nhàn tình”, thơ, tản văn tập,  Bắc Tân xb, 1922,

“Khứ quốc” (Rời bỏ nước) tiểu thuyết, Bắc Tân xb, 1933,

“Bình Tuy duyên tuyến lữ hành ký”(Ký sự du lịch dọc theo xứ Bình Tuy), tản văn, Cục quản trị và vận hành đường tàu Bình Tuy xb, 1935,

“Đông Nhi cô nương” tiểu thuyết, Bắc Tân xb, 1935,

“Băng Tâm trứ tác quyển 1- tiểu thuyết ”, Bắc Tân xb, 1943,

“Băng Tâm trứ tác quyển 2- tản văn”,  Khai Minh xb, 1943,

“Băng Tâm trứ tác quyển 3- thi tập”, Khai Minh xb, 1943,

“Quan vu nữ nhân” (Về người phụ nữ) tản văn, Thiên Địa xb, 1943,

“Băng Tân tiểu thuyết, tản văn tuyển tập”, Nhân văn xb, 1954,

“Đào Kỳ đích thử kỳ nhật ký”(Nhật ký ngày hè của Đào Kỳ), tiểu thuyết,

Thượng Hải Thiếu Nhi xb, 1956,

“Hoàn hương tạp ký” (Ký sự trở về quê) tản văn,Thượng Hải thiếu nhi xb, 1957,

“Quy lai dĩ hậu” (Sau khi về), tản văn, Tác gia xb, 1958,

“Ngã môn bả xuân thiên sảo tỉnh liễu”(Chúng tôi nắm lấy trời xuân bừng thức dậy),

tập tản văn, Bách Hoa xb, 1960

“Tiểu kết đăng” (Cây đèn trái quất nhỏ), Nhi đồng văn học tập, Tác gia xb, 1960,

“Anh hoa tán”(Ngợi ca hoa anh đào) tản văn, Bách Hoa xb, 1962,

“Thập tuệ tiểu trát” (Ghi chép đi nhặt lúa), tản văn, Tác gia xb, 1964,

“Vãn tình tập” (Tình muộn), tản văn, tiểu thuyết hợp tập,  Bách Hoa xb, 1980,

“Tam ký tiểu fan hâm mộ” tản văn,  Thiếu Nhi xb, 1981,

“Ký sự châu”, bàn về sáng tác,  Nhân  văn xb, 1982,

“Băng Tâm luận sáng tác”, Thượng Hải nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp xb, 1982,

“Băng Tâm tác phẩm tuyển”, Thiếu Nhi xb, 1982,

“Băng Tâm tản văn tập”, Nhân văn xb, 1986,

“Băng Tâm tuyển tập, (tập 1-2)”,  Tứ Xuyên nhân dân  xb, 1983,

“Băng Tâm văn tập (tập 1-3)”, Thượng Hải nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp xb, 1983,

“Băng Tâm toàn tập (tập 1-8)”, Hải Hiệp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp xb, 1994.

Dịch tác

“Tản văn, thi tập”, “Tiên tri” của Kahlil Gibran người Liban, Tân Nguyệt xb, 1931, Nhân dân văn học xuất bản xã, 1957.

“Ấn Độ đồng thoại tập” (Thơ thiếu nhi) của Mulk Raj Anand,  Thượng Hải thiếu niên nhi đồng xuất bản xã, 1955 .

“Cát đàn già lợi”(Gitanjali – Thơ Dâng) của R.Tagore, Trung Thanh xb, 1955, Nhân dân văn học xuất bản xã tái bản, 1983.

“Ấn Độ dân gian cố sự”, Mulk Raj Anand, Thượng Hải thiếu nhi xb, 1955

“R.Tagore kịch tác tuyển”, Nhân dân văn học xuất bản xã, 1958  .

“Viên đinh tập” (The Gardener), R.Tagore,  Nhân dân văn học xuất bản xã, 1961.

“R.Tagore thi tuyển tập”, cùng Thạch Chân hợp dịch,

Nhân dân văn học xuất bản xã, 1958 .

“Thi tuyển”, hợp dịch,  Nhân dân văn học xuất bản xã, 1980 .

“R.Tagore trữ tình thi tuyển”,  Hương Cảng vạn lý thư điếm, 1959.

“R.Tagore kịch tác tập”, Trung Quốc hí kịch xuất bản xã, 1959 .

“R.Tagore tiểu thuyết tuyển”, hợp dịch, Quí Châu nhân dân xuất bản xã, 1981

“R.Tagore thi tuyển” (Gitanjali, The Gardener), Hồ Nam nhân dân xuất bản xã, 1982.

“Tuyển tập thơ Mahendra”, Mahendra (quốc vương Nepal), Băng Tâm hợp dịch với

Tôn  Dụng, Tác gia xuất bản xã, 1966.

“Nhiên đăng giả” thi tập, Anton Buttigieg, nước Cộng hòa Malta, Nhân dân văn học

xuất bản xã,1981.

CHƯƠNG 7. TIỂU THUYẾT ĐƯƠNG ĐẠI

8.1. Một số chủ đề truyện ngắn

Trong sự phục hưng và tăng trưởng của văn học trong thời kì mới, trước hết phải nói tới thể loại truyện ngắn. Thể loại văn học này còn có thành tựu chói sáng từ trước và sau “Ngũ tứ” (1919) mà đỉnh điểm là những siêu phẩm bất hủ của đại văn hào Lỗ Tấn. Có thể nói truyện ngắn Lỗ Tấn mà tiêu biểu vượt trội là AQ chính truyện, Lễ cầu phúc, Khổng Ất Kỷ, Nhật kí người điên, Cố hương là những “phát đại bác” ầm vang mở dầu cho nền văn học tân tiến cách mạng Trung Quốc. Trong văn học thời kì mới truyện ngắn là thể loại văn học “anh hùng”, “thủ công”. Nó là những “quả lựu đạn”, những “quả bộc phá” làm nổ tung ngục tù chính trị và văn nghệ đen tối mười năm “cách mạng văn hoá” của tập đoàn lớn lớn Lâm Bưu, Giang Thanh và “Bè lũ bốn tên”, mở ra một con phố mới cho văn học hiện thực chủ nghĩa Trung Quốc tăng trưởng trong thời kì cải cách, Open.

Nữ văn sĩ Vương An Ức, quản trị hội nhà văn Thượng Hải, sau khi đọc những tiểu thuyết hay và truyện ngắn hay nhất của trong năm mới tết đến gần đây đã nhận được xét:

Cái mà tôi gọi là da thịt của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường trong những thiên truyện kia ngày một rắn chắc hơn. Chúng tựa hồ như bước thoát khỏi ý niệm phức tạp. dị thường của trong năm 1990, từ trong định nghĩa hư không mà tiến vào toàn thế giới trải nghiệm vô danh mà sinh khí tưng bừng. Tiểu thuyết Trung Quốc đã sống bao nhiêu năm, đã có bao nhiêu người cầm bút mà vẫn tiếp tục xuất hiện bao nhiêu sáng tạo mới mẻ, chính bới những kinh qua của thành viên đang không hề trùng lặp. Nó là một loại vật chất không còn cách gì để quy nạp, trừu tượng hoá, cái này là cái này, cái kia là cái kia, là thực thể sống sống sót và tăng trưởng theo lí do riêng lẻ. Xã hội đang trong đà vươn tới tân tiến, dầu vậy vẫn vẫn đang còn nhiều cách thức lý giải rất khác nhau nếu xuất phát từ những góc nhìn rất khác nhau và tiểu thuyết của toàn bộ chúng ta đã phản ánh xu thế đó. (Thái Nguyễn Bạch Liên, 2003)

Những hình tượng nhân vật trong văn học đương đại rất phong phú và rực rỡ. Đó là một giáo viên mẫu mực với lí tưởng cao đẹp của thiên chức giáo dục thế hệ trẻ,  đó là một người nghệ sĩ hết lòng vì nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp và trân trọng nét trẻ trung đúng nghĩa, đó hoàn toàn có thể là một người nông dân thật thà chất phác sống chí tình chí nghĩa, hay đó chỉ là một ông lão bơ vơ lạc lõng giữa chốn đô thị xa hoa tân tiến… Chúng ta nhận thấy rằng những hình tượng nhân vật này được khắc hoạ một cách chân thực độc lạ. Họ đã nhân danh cho tình người thiêng liêng và bát ngát để làm đẹp cuộc sống và làm đẹp lòng người. Họ đã làm sáng thêm ngọn lửa nhân văn cao đẹp và giữ cho nó sáng mãi theo thời hạn.

Từ những điều trên, chúng tôi cảm nhận rằng tìm hiểu hình tượng nhân vật trong những tác phẩm đương đại Trung Quốc mà rõ ràng là hình tượng nhân vật trí thức, hình tượng nhân vật nông dân và hình tượng nhân vật lao động khác là một yếu tố rất thú vị.

Nghiên cứu ở quốc tế

Những nghiên cứu và phân tích về Văn học Trung Quốc đương đại của những tác giả người Trung Quốc. Đó là “Đương đại Trung Quốc văn học” của Diêu Đại Lương chủ biên (1993) và “Hai mươi năm văn học thời kì mới” của Vương Thiết Tiên, Dương Kiếm Long, Vương Khắc Cường, Mã Di Lỗ, Lưu Đỉnh Sinh (2001). Cả hai đều nghiên cứu và phân tích về tình hình văn học đương đại Trung Quốc với việc “nở rộ” và “cải cách thay đổi” của những thể loại văn học ở phương diện cả nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp lẫn nội dung. Họ xác lập những thành tựu cũng như tiềm lực của văn học thời khì mới. Và cả hai sự nghiên cứu và phân tích này đều quan tâm nhiều đến tiểu thuyết, tản văn và thơ ca mà chưa để ý quan tâm nhiều đến truyện ngắn.

MỘT SỐ NỘI DUNG TIÊU BIỂU TRONG TRUYỆN NGẮN ĐƯƠNG ĐẠI

Thứ nhất, đó là lên án những “vết thương” do ảnh hưởng của “Bè lũ bốn tên”, đề cập đến tình hình giáo dục và những ý niệm mới về con người. Tiểu biểu cho nội dung này là truyện Chủ nhiệm lớp của Lưu Tâm Vũ. Truyện nói lên sự ảnh hưởng dai dẳng của độc tố mà “Bè lũ bốn tên” đã gieo vào tâm trí của thế hệ trẻ làm họ tâm ý lệch lạc và thậm chí còn tha hoá, đồng thời truyện cũng tôn vinh trách nhiệm của nhà giáo dục trong việc tái tạo tâm hồn, thanh lọc trí óc cho lớp thanh niên lệch lạc ấy bằng một trách nhiệm lớn lao và tấm lòng cao cả. Hay đó là truyện Vết thương của Lưu Tân Hoa, truyện đã nêu bật lên sự ảnh hưởng nặng nề và sự phân biệt nghiệt ngã mà con người đã chịu từ nọc độc do “Bè lũ bốn tên” để lại. Họ không thể chối bỏ quá khứ, bị cho là phản bội (dù là trách nhiệm hay bị hiểu nhầm đi chăng nữa) và phải chịu sự khinh rẻ, đề phòng của mọi người. Hay đó là truyện Bảo vệ anh đào của Cừu Sơn Sơn nói về tấm lòng hi sinh cho việc nghiệp giáo dục, toàn bộ vì học viên thân yêu, quyết không để sự bất công, dốt nát ảnh hưởng đến thế hệ sau. Hay đó là yếu tố chiêm nghiệm về môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của nhà văn nặng nghiệp văn chương, muốn hết lòng thực thi lý tưởng nhưng những ý niệm lỗi thời đã ngưng trệ không cho những khát vọng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp bay cao bay xa. Nhưng chung nhất vẫn là yếu tố ý thức mạnh mẽ và tự tin trách nhiệm của tớ mình cùng lòng yêu nước thiết tha, muốn dùng rất là lực và tài năng phục vụ tổ quốc, xây dựng quê nhà ngày càng giàu đẹp.

Thứ hai, đó là những truyện viết về những quan hệ của xã hội, hiệp hội, yếu tố tái tạo những quan hệ ấy theo khunh hướng tốt đẹp, làm ngời sáng tình người với nhau. Đồng thời cũng nêu lên được những giá trị truyền thống cuội nguồn tốt đẹp nên phải được gìn giữ. Những truyện Chim phóng sinh của Hoàng Mỹ Hoa, Lá thư tình của Cố Công, Kính của Giả Bình Ao là những suy ngẫm, trăn trở về giá trị truyền thống cuội nguồn ngày càng bị mai một trong xã hội ngày này. Sự phóng túng của lớn thanh niên, thói đạo đức giả tạo nên che đậy đến nực cười hay sự lạc lõng của lớp người đi trước giữa cảnh xa hoa dị thường của lối sống tân tiến hoá điện cuồng đã làm cho những người dân đọc phải gấp trang sách lại để suy gẫm. Đó như những tiếng chuông cảnh tỉnh con người hãy trở lại cội nguồn để gìn giữ những giá trị tốt đẹp vốn có. Những truyện như Đinh hương tháng Mười của Vương Tùng, Song cầm tế của Lương Hiểu Thanh, Lá phong của Vương Mông thì cũng những yếu tố trên nhưng những tác giả đề cập đến có phần thẳng thiết và da diết hơn bằng những triết lí thâm thúy lay động lòng người, kết phù thích hợp với bút pháp tượng trưng đầy ý nghĩa biểu cảm. Đề tài những người dân nông dân cũng khá được đề cập đến một cách chân thực và đầy ý nghĩa giáo dục, sự cảm phục cùng lòng yêu quí đang trở thành điểm nổi bật cho những tác phẩm này. Chúng ta như được hiểu thêm về đời sống cơ cực của những người dân nông dân, hơn thế nữa còn thấy được ở họ vẻ đẹp tâm hồn đáng trân trọng. Những truyện ngắn về người nông dân của Giả Bình Ao là những truyện như vậy. Hắc Thị, Thiên Cẩu, Triền núi hẹp đều là những thiên truyện cảm động về những người dân lao động thật thà, mộc mạc nhưng thanh cao thuần khiết. Trên nền phong cảnh hùng vĩ của núi non hay bạt ngàn của đồng lúa xanh mơn mởn, chân dung của những người dân lao động vẫn hiện lên sừng sừng và tỏa sáng nơi tâm hồn trong trẻo, cao đẹp, soi rọi cho những ước mơ cháy bỏng, khát vọng tự do, được là chính mình, sống bằng khả năng và tình yêu của tớ mình mình.

Thứ ba là những truyện có nội dung phản ánh môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và sự khát khao tình cảm của con người thời tân tiến. Đây là những câu truyện nhẹ nhàng, trầm lắng và thâm thúy. Những câu truyện rất đỗi đời thường, xẩy ra hằng ngày trong đời sống. Đó là truyện Nhà văn và thiếu nữ của Triệu Quảng Tồn, Chào em, Tiểu Mai của Vương Quân, San San và Sa Sa của Nhiêu Kiến Trung, Đoá hồng ở đầu cuối của Từ Tuệ Phấn, những câu truyện tưởng chừng thông thường nhưng này lại hiện thực của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường mà hằng ngày toàn bộ chúng ta vô tình hay hữu ý đã bỏ quên mất. Những cảm xúc thông thường nhất cũng tạo ra những vẻ đẹp tự nhiên nhất. Những câu truyện trên như những bài tình ca êm đềm, thơ mộng tạo sự đồng cảm với những người đọc. Thêm vào mảng nội dung này còn tồn tại những câu truyện về những thân phận của tình yêu. Họ yêu nhau thật lòng nhưng vì nhiều nguyên do, mà áp hòn đảo nhất là yếu tố môn đăng hộ đối – sự phân biệt nghiệt ngã giữa giàu và nghèo làm cho tình yêu của tớ thật buồn và đầy thảm kịch. Tiêu biểu cho những mối tình ngang trái ấy là truyện Hai vé xem phim của Khuyết Danh, Chuông gió của Lưu Quốc Phương. Nếu ở trên là những bản tình ca sâu lắng, lãng mạn của những chuyện hằng ngày trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường bộn bề này thì những thiên truyện ở dưới như những khoảng chừng lặng buồn của bản tình ca trắc trở phân li làm cho toàn bộ chúng ta không khỏi bồi hồi xúc động. Còn truyện Thời đại ảo của Ngô Huyền như một tiếng chuông gióng lên chú ý con người trong thời đại khoa học kỹ thuật. Khi mà máy móc dần thay thế con người thì sự ảo ảnh mộng mị của toàn thế giới ảo sẽ làm con người ta xa rời môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, biến ta thành môn đồ sùng tín đến mê muội không tìm ra lối thoát. Chính vì thế ngày này tâm thế và phương châm sống của con người đã phần nào bị “ảo hoá”. Trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, con người không thể chỉ đuổi theo ảo tưởng mà quên đi hiện thực, phải ghi nhận tinh lọc những tác động để không biến thành sa vào thời đại ảo một cách mù quáng, tỉnh táo và ý thức là luôn luôn thiết yếu và con người ngày càng phải thận trọng với những ý tưởng sáng tạo của tớ.

Trên đấy là những nội dung tiêu biểu vượt trội của một số trong những truyện ngắn đương đại Trung Quốc. Vì tư liệu quá đồ sộ nên chúng tôi chỉ đi vào một trong những số trong những truyện tiêu biểu vượt trội. Nhưng thiết nghĩ qua những thiên truyện này toàn bộ chúng ta phần nào thấy được xã hội Trung Quốc đương thời về toàn cảnh môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường cũng như tâm tư nguyện vọng tình cảm của con người Trung Quốc lúc bấy giờ.

Sơ lược chủ đề và tác phẩm

Nhóm chủ đề 1

”Vết thương’ do ảnh hưởng của 10 năm “Văn cách động loạn”. tình hình giáo dục và ý niệm mới về con người.

Chủ nhiệm lớp của nhà văn Tâm Vũ, Bảo vệ anh đào của Cừu Sơn Sơn, Vết thương của Lưu Tân Hoa

Nhóm này hầu hết miêu tả hình tượng nhân vật trí thức.

Nhóm chủ đề 2

Quan hệ xã hội hiệp hội phức tạp với những giá trị truyền thống cuội nguồn tốt đẹp cần gìn giữ

Song cầm tế của Lương Hiểu Thanh, Lá phong của Vương Mông, Chim phóng sinh của Hoàng Mỹ Hoa, Đinh hương tháng mười của Vương Tùng, Lá thư tình của Cố Công, Triền núi hẹp, Kính , Thiên cẩu của Giả Bình Ao

Nhóm này miêu tả hình tượng nhân vật nông dân.

Nhóm chủ đề 3

Cuộc sống khao khát tình cảm của con người tân tiến

Nhà văn và thiếu nữ (Triệu Quảng Tồn), Chào em Tiểu Mai của Vương Quân, Hai vé xem phim của Khuyết danh, Chuông gió của lưu Quốc Phong, San San và Sa sa của Nhiêu Kiến Trung.

Nhóm này miêu tả hình tượng nhân vật một số trong những kiểu người lao động thảo dân khác.

(Trích Khóa luận tốt nghiệp của SV Huỳnh Phương Đan khóa 6C do GVC.THS Phùng Hoài Ngọc hướng dẫn)

8.2. Tiểu thuyết thời kỳ thay đổi và nhà văn Mạc Ngôn

Theo sự thống kê gần khá đầy đủ, chỉ tính riêng năm 1978 đã xuất bản được hơn 55 bộ tiểu thuyết, năm 1979 tăng thêm 61 bộ và năm 1980 tăng thêm 90 bộ. Từ năm 1980 đến năm 1982 trung bình mỗi năm có hơn 200 bộ tiểu thuyết được xuất bản. Mười bảy năm trước đó “Cách mạng văn hóa truyền thống” đỉnh điểm của sáng tác tiểu thuyết là năm 1959, năm thứ 10 của Trung Hoa mới Ra đời (1949) cũng chỉ có 32 bộ. Điều này chứng tỏ thể loại tiểu thuyết của thời kì mới gặt hái nhiều kết quả rực rỡ. Không chỉ trên số lượng mà chất lượng của tiểu thuyết trong thời kì này cũng khá được thổi lên trước đó chưa từng thấy. Chất lượng của tiểu thuyết trong thời kì mới được thể hiện ở hai bình diện nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp và tư tưởng.

Mở rộng phạm vi đề tài:

Tiểu thuyết của “17 năm” (1949-1966) trước “Cách mạng văn hóa truyền thống” thường viết về lịch sử cách mạng, hầu hết triệu tập miêu tả trào lưu cách mạng quần chúng trong cuộc đấu tranh chống Quốc dân đảng, cuộc đấu tranh giải phóng chống xâm lược Nhật và cuộc đấu tranh phản phong của nhân dân Trung Quốc do Đảng Cộng sản lãnh đạo.

Dưới ngòi bút của nhà văn, trào lưu cách mạng sau cách mang Tân Hợi (1911) đến khi xây dựng Đảng Cộng sản Trung Quốc (1921) kéo dãn thời kì thay đổi Open đều được miêu tả chân thực, sống động và đầy kịch tính. Đó là yếu tố phản kháng can đảm và mạnh mẽ và tự tin và sự đàn áp tàn bạo, cuộc kình chống kịch liệt Một trong những lực lượng chính phủ nước nhà và những giai cấp; sự tranh giành quyền lực tối cao của chủ thể Trung Quốc; ghi chép lại những trang lịch sử quan trọng trong lịch sử tăng trưởng của Trung Quốc; những tác phẩm nhờ vào những bình diện rất khác nhau biểu lộ con phố trưởng thành của thành phần trí thức tiến bộ phản kháng lại sự gian ác, xấu xa để đi tìm chân lí và ánh sáng; lột tả một cách hình tượng vận mệnh bi thảm của người phụ nữ trong thời đại cũ và con phố sống mới của tớ.

Tăng cường tình cảm lịch sử và tình cảm thời đại:

Tiểu thuyết miêu tả lịch sử cách mạng trong “mười bảy năm” (mười bảy năm trước đó “Cách mạng văn hóa truyền thống”) coi trọng ở việc theo đuổi tình tiết câu truyện và sắc thái truyền kì, còn thật nhiều tiểu thuyết thời kì mới viết về lịch sử cách mạng thì coi trọng việc thể hiện tình hình, phản ánh sự thay đổi, môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường to lớn, đặc trưng bàn chất của thời đại và sự tăng trưởng lịch sử. Thể hiện sự tăng trưởng và bộ mặt thời đại của thời kì cách mạng dân chủ cũ Trung Quốc từ cách mạng Tân Hợi đến trước cuộc trận chiến tranh Bắc phạt, miêu tả sinh hoạt xã hội to lớn của thời đại đó: cuộc trận chiến tranh quân phiệt nóng giãy; sự gian truân của thành phần nhân sĩ trí thức; sự tha hóa của con người trong thời đại mới; những góc khuất của lịch sử cùng với việc chìm nổi của thân phận nhỏ bé.

Sự xuất hiện nhiều tác phẩm văn học có tính “sử truyện”:

Tiểu thuyết có tính “sử truyện” là một thành tựu quan trọng của sáng tác tiểu thuyết thời cổ đại. Trong tiểu thuyết của thời kì “mười bảy năm”, loại tác phẩm này rất ít. Trong thời kì mới, sự “đứt đoạn” của “dòng chảy” nó lại được tiếp tục và càng “chảy” mạnh hơn. Chỉ mấy năm ngắn ngủi, tác phẩm mang tính chất chất “sử truyện” xuất hiện quá nhiều.  Những tác phẩm này sẽ không còn những tái hiện lại bộ mặt tinh thần của một số trong những nhân vật mà còn lưu lại thật nhiều sử liệu có liên quan đến những mặt chính trị, quân sự chiến lược và văn hóa truyền thống của thời đại đó.Sự đột phá của tiểu thuyết lịch sử đã dành được thu hoạch to lớn mà văn học thời kì mới đã mang đến cho fan hâm mộ.

Trong tiểu thuyết của thời kì “mười bảy năm”, trong cả thời “Ngũ tứ”, tiểu thuyết lịch sử của Trung Quốc là vùng trống vắng trong sáng tác tân tiến. Nguyên nhân hầu hết là vì sự can thiệp của tư trào “tả” làm cho đề tài lịch sử trở thành “vùng cấm” không còn ai dám vi phạm. Trong văn học thời kì Đổi mới tình hình này còn có sự đổi khác. “Vùng cấm” được xóa khỏi, không hề ranh giới, không hề đại kị. Tiểu thuyết lịch sử đã dám đột phá vào thể loại này, viết nên nhiều tác phẩm mang nhiều tính sử thi, “sử truyện”, tiêu biểu vượt trội như “ Báu vật của đời” của Mạc Ngôn, được fan hâm mộ đón nhận nồng nhiệt.

Tiểu thuyết mang tính chất chất sử truyện trong thời kì mới có mấy điểm lưu ý sau này:

Phản ánh đời sống lịch sử to lớn mà thâm thúy.

Có thể nói, những tác phẩm này đã phản ánh lịch sử lâu dài môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường xã hội phức tạp và phong phú của xã hội phong kiến Trung Quốc, đến cuộc cách mạng Tân Hợi và kéo dãn đến hơn cả trong năm Trung Quốc bước vào cải cách Open. Những tác phẩm này sẽ không còn những để ý quan tâm dùng hình tượng sáng tạo trên cơ sở sử liệu tương đối đúng chuẩn, phản ánh sự chân thực của trào lưu lịch sử mà còn để ý quan tâm tái hiện bộ mặt chân thực của thời đại. Tất cả đều không hạn chế ở việc miêu tả sự nghiệp và tinh thần của nhân vật chính mà từ toàn cảnh thời đại to lớn để miêu tả nhân vật, miêu tả thời đại.

 Đa dạng hóa đề tài lịch sử.

Tiểu thuyết lịch sử của thời kì mới về phương diện đề tài có sự đột phá và mở rộng hơn trước kia thật nhiều.

Vấn đề mấu chốt của sáng tác tiểu thuyết là xử lí ra làm sao về quan hệ giữa chân thực lịch sử và hư cấu nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. việc này, do ý niệm văn học của những tác giả rất khác nhau nên trên biểu lộ nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp cũng rất khác nhau. Tuy vậy, đại thể có mấy con phố sau này:

•           Loại thứ nhất là: lấy tài liệu lịch sử làm vị trí căn cứ so sánh với tình tiết câu truyện và tính cách của số nhân vật nào đó và nhất định phải hư cấu.

•           Loại thứ hai: cũng là lấy tài liệu lịch sử làm vị trí căn cứ nhưng tình tiết câu truyện có sự hư cấu.

•           Loại thứ ba là: tôn trọng sự thực lịch sử, yếu tố hư cấu rất ít, tức là kiểu “bác khảo văn hiến, ngôn tất hữu cứ” (uyên bác ở việc tìm hiểu thêm văn hiến, lời nói tất đều phải có vị trí căn cứ). Ở đây không còn sự phân biệt phải trái, cao thấp. Bởi vì tiểu thuyết lịch sử không phải là sách sử đơn thuần mà là tác phẩm văn học lấy sử liệu làm vị trí căn cứ sáng tác.

Tiểu thuyết của thời kì mới còn xuất hiện tác phẩm phản ánh môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của nước Trung Hoa mới.

Các tác phẩm miêu tả “cuộc đại cách mạng văn hóa truyền thống” là một nghành hoàn toàn mới, mở ra một đề tài của tiểu thuyết thời kì mới. Không chỉ viết về “cách mạng văn hóa truyền thống” mà riêng với lịch sử cũng luôn có thể có sự tìm tòi, tâm ý làm cho fan hâm mộ tiếp nhận một cách tích cực. Những tác phẩm này còn có đề tài mới, chủ đề mới và quan trọng hơn là yếu tố lí giải, nắm vững, đề xuất kiến nghị và biểu lộ của tác giả riêng với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường cũng là mới. loại tác phẩm này mang lại dòng máu mới để mọi người đi vào thời kì mới.

Có thể rút ra những thành tích đáng để ý quan tâm của tiểu thuyết thời kì mới:

-Trước hết, nhiều tác phẩm đã duy trì, ủng hộ và phát huy một số trong những truyền thống cuội nguồn ưu tú của sáng tác tiểu thuyết truyền thống cuội nguồn. Từ trong dòng chảy mạnh mẻ của đời sống, những tác giả đã lựa chọn chủ đề và đề tài có liên quan mật thiết đến vận mệnh của nhân dân và tình hình của giang sơn. Về mặt nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, nhiều tác giả đã thể hiện nhiều hình thức thể hiện mới, tỏ rõ phong thái, phong thái của tác giả văn học, làm cho mọi người phấn khởi sáng tạo ra cái mới, nhất là việc sáng tạo ra hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp mới. Nhân vật anh hùng mới được xây dựng đep đẽ, sáng tạo và có sức thuyết phục cao.

Đề tài của tiểu thuyết thời kì mới tương đối to lớn, bao quát có tính khái quát cao. Trong thời kì mới, tầm nhìn của những nhà văn được mở rộng và được giải phóng. Họ một mặt vẫn không từ bỏ việc miêu tả cuộc đấu tranh của quy trình cách mạng, mặt khác họ đem tầm nhìn đó đặt vào đời sống với giá trị thẩm mĩ mới.

Tiểu thuyết của thời kì mới về mặt phương pháp nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp cũng từ từ có sự cải cách sáng tạo. Tiết tấu trần thuật, kể chuyện được tăng nhanh; phê phán, trần thuật cũng từ từ phong phú hóa. Về mặt kết cấu, những nhà văn sử dụng phương pháp “từ trên đầu, nối đầu, nối tới”, đồng thời xuất hiện phương pháp kết cấu nhiều kiểu, nhiều dạng độc lạ. Về khắc họa tính cách nhân vật, những tác giả đã sử dụng đặc trưng tính cách từ hành vi đặc trưng đơn nhất từ từ đi sâu vào miêu tả toàn thế giới nhân vật làm cho thủ pháp miêu tả phong phú, mới mẻ, gây sự mê hoặc cho những người dân đọc. (PSG.TS Hồ Sĩ Hiệp, 2003)

Mạc Ngôn và Báu vật của đời

Mạc Ngôn tên thật là Quản Mạc Nghiệp, người huyện Cao Mật, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ông sinh ngày 17 tháng 02 năm 1955, xuất thân trong một mái ấm gia đình nông dân. Do “Cách mạng văn hóa truyền thống”, ông phải nghỉ học khi đang học đở tiểu học và phải tham gia lao động nhiều năm ở nông thôn. Trong thời hạn đó ông đã làm thật nhiều việc, từng làm công nhân hợp đồng ở trong nhà máy sản xuất chế biến bông, có môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường thân thiện với những người nông dân.

Tháng 02 năm 1976, ông nhập ngũ, từng làm chiến sỹ, rồi tiểu đội trưởng, giáo viên, rồi tiếp theo đó chuyển sang làm sáng tác. Năm 1984, trúng tuyển vào khoa Văn thuộc Học viện nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp Quân Giải phóng và tốt nghiệp năm 1986. Năm 1988, ông lại trúng tuyển lớp nghiên cứu và phân tích sinh sáng tác thuộc Học viện văn học Lỗ Tấn, trường Đại học Sư phạm Bắc Kinh, năm 1991 tốt nghiệp với học vị thạc sĩ. Hiện nay, ông là sáng tác viên bậc một của Cục Chính trị, Bộ Tổng tham mưu Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.

Từ năm 1980, Mạc Ngôn bắt tay vào sáng tác. Những tác phẩm nổi tiếng của ông có: Gia tộc Hồng Cao Lương (Cao lương đỏ), Báu vật của đời, Đàn hương hình, Tửu quốc, Sống đoạ thác đày,… Ngoài tiểu thuyết ra ông còn viết 24 truyện vừa, trên 60 truyện ngắn và nhiều vở kịch cho sân khấu. Nhà văn Mạc Ngôn từng được toàn thế giới nghe biết qua tác phẩm Cao lương đỏ. Bộ phim cùng tên do đạo diễn nổi tiếng Trương Nghệ Mưu chuyển thể từ tác phẩm này đã đoạt giải “Cành cọ vàng” tại Liên hoan phim Canne (Pháp) năm 1994. Mạc Ngôn đã góp phần cho nền văn học Trung Quốc nhiều tác phẩm có mức giá trị và được dịch ra nhiều thứ tiếng trên toàn thế giới.

Báu vật của đời, nguyên tác: (丰乳肥臀Phong nhũ phì đồn), là một tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Mạc Ngôn. Tác phẩm được xuất bản tháng 9 năm 1995 đang trở thành một hiện tượng kỳ lạ đặc biệt quan trọng, tác phẩm đã được trao giải cao nhất của Hội Nhà văn Trung Quốc về truyện trong năm đó.

Tiểu thuyết đã phục vụ cho bạn đọc một lượng thông tin lớn, khái quát cả quy trình lịch sử tân tiến của Trung Quốc thông qua câu truyện về những số phận của những thế hệ mái ấm gia đình nhà Thượng Quan. Bối cảnh chính của câu truyện là vùng Cao Mật, tỉnh Sơn Đông.

Báu vật của đời của Mạc Ngôn, một trong những tác phẩm được nhìn nhận là xuất sắc nhất của văn học Trung Quốc tân tiến.

Trong nền văn học đương đại Trung Quốc, Mạc Ngôn cùng với Vương Mông, Giả Bình Ao, Trương Hiền Lượng, Phùng Ký Tài, Lục Văn Phu, Trương Tử Long, Cao Hiểu Thanh, Hàn Thiếu Công… đang trở thành nhà tiểu thuyết mang tên tuổi được bạn đọc trong và ngoài nước nghe biết.

Đề tài truyện của Mạc Ngôn rất rộng. Phản ánh sinh hoạt của quân đội thời tân tiến có Bãi cát đen, Đoạn Thủ,…; miêu tả phong tục tập quán nông thôn có Vết hõm trong dép cỏ, Âm nhạc dân gian...; “Phản tư lịch sử”, suy ngẫm nhân sinh có Dòng sông khô cạn, Củ cà rốt trong suốt, Thu thủy, Làm đường…; phản ánh hiện thực nông thôn, miêu tả sự xung đột giữa ý thức cũ và mới trong công cuộc cải cách có Ánh chớp hình cầu, Bùng nổ, Cây đu chó trắng…; phản ánh cuộc kháng chiến chống quân xâm lược có Gia tộc Cao lương đỏ (gồm 5 truyện: Cao lương đỏ, Rượu cao lương, Nhà quàn cao lương, Cẩu đạo, Da chó), Báu vật của đời (Mông to vú nở), Đàn hương hình…

Nhiều người gọi những tác phẩm của Mạc Ngôn là tiểu thuyết “cảm hứng mới”. Cảm giác mới bắt nguồn từ nhận thức luận của chủ nghĩa biểu lộ và phương pháp biểu lộ tư tưởng của chủ nghĩa đa đa. Tiểu thuyết cảm hứng mới trái chiều với tiểu thuyết hiện thực truyền thống cuội nguồn, nó không đơn thuần miêu tả hiện thực hình thức bề ngoài, mà nhấn mạnh yếu tố cảm thụ trực giác, đưa cảm hứng chủ quan vào trong khách thể đặng sáng tạo ra một hiện thực mới mẻ. Tiểu thuyết của Mạc Ngôn chịu ràng buộc của trường phái cảm hứng mới của chủ nghĩa tân tiến phương Tây và của Nhật Bản trong năm 20 – 30. Mạc Ngôn nhận định rằng trạng thái sáng tác nhẹ nhàng tự do, tự do, muốn nói gì thì nói là trạng thái tốt nhất riêng với nhà văn. Khi cánh cửa hồi ức được mở ra, ông thường dùng cảm tính để phê phán, bình phẩm môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường chứ không dùng lí tính để phê phán, bình phẩm môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường.

Tiểu thuyết của Mạc Ngôn không hề là một diễn biến hoàn hảo nhất như tiểu thuyết truyền thống cuội nguồn mà nó chỉ từ là “cái khung truyện” mà thôi. Nhưng trong cái khung truyện ấy chứa đầy cảm hứng, đó là linh hồn của tiểu thuyết Mạc Ngôn. Ông có biệt tài tóm gọn cảm hứng. Thế giới cảm hứng trong tiểu thuyết Mạc Ngôn mang sắc thái chủ quan mãnh liệt. Đứng trước khách thể, ông “rót” ấn tượng chủ quan của tớ vào để tạo ra tình hình khác lạ.

Dường như khi sáng tác, Mạc Ngôn lôi kéo mọi tế bào của khung hình để mày mò hiện thực. Dù là một làn gió nhẹ, một nhánh cỏ, một cây cao lương, một giọt nước trong… cũng khá được tác giả miêu tả có hồn mang đậm màu chủ thể hóa. Bằng bút pháp tả thực kết phù thích hợp với bút pháp tượng trưng, biến hình, huyền ảo khoa trương… tác giả đã làm cho một ánh nhìn, một nụ cười, một tiếng thở dài, một cảm xúc nhỏ… cũng trở thành hình ảnh có hương có sắc có mùi có vị. Nhờ có cảm hứng mới lạ, làm cho bộ mặt môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường mà tác giả mô tả không hề như nguyên dạng nữa. Tác giả mượn nhân vật trong truyện Hồng hoàng  nói lên ý đồ sáng tác của tớ:

“Sẽ có một ngày tôi soạn một vở kịch chân chính, trong số đó mộng ảo và hiện thực, khoa học và đồng thoại, thượng đế và ma quỷ, ái tình và mãi dâm, cao quý và ti tiện, mĩ nữ và đại tiện, quá khứ và hiện tại, huân chương và bao cao su… đều xen kẽ với nhau, gắn chặt với nhau, cái nọ nối cái kia, tạo thành một toàn thế giới hoàn hảo nhất”(Mạc Ngôn và những lời tự bạch, Nguyễn Thị Thại dịch, NXB Văn học, 2004)

Thế giới nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp trong tiểu thuyết của Mạc Ngôn còn chịu ràng buộc của học thuyết phân tâm học của Freud (tên khá đầy đủ là Sigmund Schlomo Freud; (1856 – 1939) là một bác sĩ về thần kinh và tâm ý người Áo. Freud đã được công nhận là người đặt nền móng và tăng trưởng nghành nghiên cứu và phân tích về phân tâm học, đồng thời hấp thụ cả thuyết dân tộc bản địa học, quả đât học của Frazer (1854-1941, người Anh). Mạc Ngôn từng nói ông dùng văn học để thể hiện sự tưởng tượng độc lạ. Tiểu thuyết của ông đậm đà sắc tố nguyên sơ, man dại. Những tác phẩm đầu tay như Dòng sông khô cạn, Thu thủy, Âm nhạc dân gian nói nhiều đến bản năng sống sót, thể nghiệm nhân sinh mô tả cảnh vật nông thôn cổ xưa qua lăng kính của tuổi thơ. (Lê Huy Tiêu, 2003)

Chủ đề trong tiểu thuyết của Mạc Ngôn thường nói về những yếu tố sống sót của quả đât: cái đói, cái rét, tính dục, thù oán, tôn giáo, cái sống cái chết, mê tín dị đoan dị đoan, trận chiến tranh…

Trong một bài báo viết về ảnh hưởng của G.G Marquez và Faulkner riêng với mình, Mạc Ngôn viết: “Trong vũ trụ bát ngát, vị trí của con người là vô cùng nhỏ bé, lịch sử quá khứ và toàn thế giới hiện tại liên quan mật thiết với nhau, máu của lịch sử lại chảy trong mạch máu của người đương đại” (Mạc Ngôn và những tự bạch, Nguyễn Thị Thại dịch, NXB Văn học, 2004). Dưới ngòi bút của Mạc Ngôn, vừa có sự vạch trần, phê phán thói dâm dục, quan liêu hách dịch của những ông “quan mới” ở nông thôn (Cây tỏi nổi giận), vừa có sự phẫn nộ chán ghét những thói ác của con người (Tội ác, Bỏ con thơ) và có cả hiện tượng kỳ lạ sa đọa về luân lí đạo đức cùng với việc xót thương sinh mệnh bấp bênh (Ánh chớp hình cầu, Bùng nổ). Mạc Ngôn vừa mô tả sự trỗi dậy của sinh mệnh trước mọi thế lực áp bức, đồng thời cũng chứng tỏ sự trỗi dậy phản kháng là tốn công vô ích, do đấy tiểu thuyết của ông mang sắc tố bi thương.

Nghệ thuật tự sự của tiểu thuyết Mạc Ngôn khá độc lạ. Tiểu thuyết truyền thống cuội nguồn thường dùng ngôi thứ ba để thuật chuyện, còn ở tiểu thuyết Mạc Ngôn thường được kể theo ngôi thứ nhất “tôi”. “Tôi” có khi là người, có khi là dụng cụ hoặc động vật hoang dã; có cái “tôi” là hiện thực, có cái “tôi” là yếu tố phối hợp giữa vật và người. Trong Cao lương đỏ, “tôi” kể về câu truyện của “ông tôi” (Từ Chiếm Ngao), “bà tôi” (Phương Liên), “bố tôi” (Đậu Quan). Trong Báu vật của đời, – một truyện tôn vinh vai trò của phái nữ – nhân vật “tôi” (người con trai thứ chín của Thượng Quan Lỗ thị) cũng dùng con mắt tuổi thơ để xem nhận những chuyện của ông bà cha mẹ, anh chị của tớ. Ở đây nhân vật “tôi” dường như chỉ là giả thuyết (tuy vẫn vẫn đang còn tính cách) nên ta có cảm hứng hư hư thực thực. Khi tả thực thì “tôi” là hiện hữu, khi truyền kì biến hình “tôi” là lãng mạn.

Người kể chuyện trong tiểu thuyết truyền thống cuội nguồn là đứng ở tầm nhìn biết toàn bộ, tầm nhìn không biến thành hạn chế, còn người kể chuyện theo ngôi thứ ba của Mạc Ngôn có tầm nhìn hạn chế, sự hiểu biết của người kể chuyện thấp hơn của nhân vật. Người kể chuyện “bé” hơn nhân vật, không phải cái gì anh ta cũng biết. Nhờ có tầm nhìn tự thuật phong phú, luôn thay đổi đã tạo ra hiệu suất cao nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp: tác giả cố ý bảo lưu một số trong những bí mật, gợi lên trí tò mò của fan hâm mộ.

Do điểm nhìn tự thuật luôn biến hóa, nên kết cấu truyện của Mạc Ngôn cũng xuất hiện một hình thức tương xứng mới mẻ về không khí và thời hạn. Dựa vào sự tưởng tượng như “quỉ nhập tràng”, “Con ma cắm móng tay vào vỏ cây hòe không rút ra được, gà gáy là trở thành xác chết” (Báu vật của đời, tr. 381) ranh giới thời hạn và không khí, lịch sử và hiện tại, vật lí và tâm lí trở nên mơ hồ. Nghệ thuật xử lí không khí và thời hạn trong tiểu thuyết của Mạc Ngôn in như trong phim của trường phái tân tiến chủ nghĩa, vừa tồn tại một kết cấu nội tại vừa có một kết cấu ngoại tại. Bản thân diễn biến có thời hạn tuyến tính, nhưng xuất phát từ điểm nhìn của “tôi”, “tôi” cắt diễn biến ra thành nhiều đoạn, tiếp theo đó dùng kí ức ảo mộng của “tôi” để tái tạo ra một toàn thế giới hoàn toàn mới. Tiểu thuyết của ông là một loại kết cấu phức tạp, tuần hoàn, phi tuyến tính, phi lôgic, rất “hỗn độn”, vô thủy vô chung.

Trong tiểu thuyết của Mạc Ngôn thường xuất hiện ba thế hệ nhân vật: ông bà, bố mẹ, “tôi” và bạn bè cùng trang lứa với “tôi”. Dựa vào ba thế hệ đó, tác giả tạo ra một khối mạng lưới hệ thống ẩn dụ có ý nghĩa tượng trưng, một bức tranh nhân sinh biến ảo đa sắc màu. Đó là điểm lưu ý nổi trội trong việc sáng tạo nhân vật của ông. Nhân vật của ông có nhiều loại nhưng hầu hết vẫn là ba thế hệ đó, và ba thế hệ này còn có khi là quan hệ huyết thống là người thân trong gia đình của “tôi”, nhưng cũng luôn có thể có khi chỉ là nhân vật tượng trưng ẩn dụ có một nhân cách độc lập có vốn sống văn hóa truyền thống riêng có nội hàm sinh mệnh riêng. “tôi” (tức Kim Đồng – con thứ 9 của Thượng Quan Lỗ thị) trong Báu vật của đời là người con hoang, chú được mẹ quá nuông chiều, trở nên yếu hèn mắc bệnh “say mê” bầu vú. Đó là yếu tố thoái hóa của nhân sinh.

Do kí ức về tuổi thơ ở nông thôn quá sâu đậm nên tuy nhiên sau này lớn lên, Mạc Ngôn từ giã làng quê đi làm việc thợ, đi lính, nhưng ngôn từ trong tiểu thuyết của ông vẫn đượm mùi dân dã. Ngôn ngữ tự thuật của ông là thiên biến vạn hóa, chen nhiều ca dao thành ngữ, có hơi hướng cổ thi, danh ngôn biền ngẫu, có nhiều câu hay lời đẹp, có thanh có tục.

1. HÌNH TƯỢNG NGƯỜI MẸ VĨ ĐẠI VÀ ĐAU THƯƠNG

1.1. Đứa con dâu của xã hội phong kiến

Nói đến giang sơn Trung Quốc là nói tới một lịch sử tăng trưởng lâu dài với nhiều khu công trình xây dựng kiến trúc vĩ đại, nhiều danh lam thắng cảnh, nhiều ý tưởng sáng tạo sáng tạo và cả những phong tục tập quán lỗi thời, những thói xấu trong thời phong kiến. Nạn nhân trực tiếp của những phong tục lỗi thời ấy hầu hết là những người dân phụ nữ. Những người phụ nữ trong xã hội phong kiến Trung Quốc luôn bị khinh khi, coi rẻ. Họ là nạn nhân của thật nhiều ý niệm khắc nghiệt của một xã hội trọng nam khinh nữ, những người dân phụ nữ trong cái xã hội ấy bị coi như những công cụ sản xuất không hơn không kém. Trong xã hội ấy, phẩm giá của người phụ nữ cũng chỉ là thứ vô giá trị. Nhưng mặc dầu có bị khinh khi tới đâu chăng nữa, mặc dầu có bị chà đạp ra làm sao đi nữa thì những người dân phụ nữ ấy vẫn tin vào tương lai, vẫn nỗ lực hòan thành thiên chức thiêng liêng của tớ bằng một tấm lòng chân thành thiết tha.

Lỗ Toàn Nhi, cô nàng ở vùng quê Cao Mật, xinh đẹp, dịu dàng êm ả và tràn trề sức sống. Cuộc đời của Toàn Nhi gắn sát với những đau thương, những thăng trầm, cũng như những biến cố của lịch sử ở vùng Cao Mật – Đại La. Đó cũng là lịch sử tăng trưởng của toàn bộ giang sơn Trung Quốc to lớn. Ngay từ trong năm tháng thứ nhất của cuộc sống, cô nàng Toàn Nhi đã phải nếm trải sự tàn khốc của trận chiến tranh. Cả mái ấm gia đình cô đều bị quân Đức tàn sát cùng với bốn trăm chín mươi hai người khác. Đó là một ngày ngày thu năm Quang Tự thứ 26 tức năm 1900, khi quân Đức ồ ạt tiến công vào thôn Sa Oa, quê của Toàn Nhi, và chúng giết người một cách điên dại, lúc đó cô nàng Toàn Nhi vừa tròn sáu tháng tuổi. Là người duy nhất sống sót trong lần tàn sát ấy, cô khởi đầu quãng đời đầy gian truân sau này của Lỗ Toàn Nhi.

Lên năm tuổi, Lỗ Toàn Nhi phải bó chân, một phong tục tàn khốc đã gây ra cho những người dân phụ nữ Trung Quốc những thương tích tật nguyền suốt đời, họ chịu nhiều đau đớn với chỉ một nguyên do phụ nữ không bó chân sẽ thành chân bàn cuốc, không còn ai thèm lấy! (Tr. 763). Với nguyên do như vật, biết bao bậc bề trên ở Trung Quốc đã ép con ép cháu phải chịu những nỗi đau đớn về thể xác cũng như những dày vò về tinh thần trong tục bó chân.

Với sự miêu tả chân xác, Mạc Ngôn đã tương hỗ cho những người dân đọc thấu hiểu được nỗi đau khôn cùng của những người dân phụ nữ trong cái tập tục bó chân tàn khốc ấy:

Bà dùng nẹp tre cố định và thắt chặt chân mẹ lại, khiến mẹ gào lên như lợn bị chọc tiết, phải kẹp chặt vì tạo hình cho bàn chân nhỏ là rất quan trọng. Sau đó quấn thật chặt hết lớp này đi học khác những đoạn vải đã tẩm nước muối phơi khô, rồi lấy dùi gỗ vỗ một lượt. Mẹ kể rằng, buốt đến tận óc… (Tr. 764)

Mãi đến năm mười sáu tuổi, Toàn Nhi mới được giải thoát khỏi tục bó chân. Năm mười bảy tuổi thì được gả vào trong nhà Thượng Quan. Lúc bước vào trong nhà Thượng Quan, cuộc sống của cô nàng Lỗ Toàn Nhi càng đau khổ, tủi nhục hơn. Là vợ của Thượng Quan Thọ Hỷ, là con dâu trong mái ấm gia đình khá giả nhưng thực ra, Toàn Nhi chẳng khác gì một kẻ tôi tớ. Lấy một người chồng bất tài, vũ phu lại bất lực, không hoàn toàn có thể truyền giống, nên mọi sự hành hạ, mọi sự oán trách từ niềm khao khát có cháu nối dõi tông đường đều bị đổ dồn lên trên người Toàn Nhi. Cô phải thường xuyên chịu những cơn mắng nhiếc cay nghiệt: “Chỉ biết ăn mà không biết đẻ, nuôi cái đồ vô tích sự ấy làm gì!” (Tr. 773) và những trận đòn roi không thương tiếc từ mẹ chồng: “Nhà Thượng Quan tiền oan nghiệp chướng làm thế nào cưới phải quả mít đực, tuyệt tự đến nơi rồi” (Tr. 747)

Trước nỗi khát khao có cháu của mẹ chồng cũng như những thành kiến của xã hội, Lỗ Toàn Nhi phải mang thân mình đi “xin giống” của những người dân đàn ông xa lạ. Cuối cùng Toàn Nhi đã sinh cho mái ấm gia đình Thượng Quan một đàn con chín đứa gồm tám gái một trai, trong số đó Lai Đệ và Chiêu Đệ là giống của ông chú dượng Vu Bàn Vả; Lãnh Đệ là con của chàng trai bán vịt dạo; Tưởng Đệ là con của một thầy lang bán rong; Phán Đệ là của lão Béo bán thịt chó ở thôn Sa Tử; Niệm Đệ là giống của Hoà thượng Trí Thông ở chùa Thiên Tề; Cầu Đệ là kết quả của lần Lỗ Toàn Nhi bị bốn tên lính thất trận cưỡng hiếp ở bờ bắc sông Thuồng Luồng; sau cùng là cặp tuy nhiên sinh Kim Đồng, Ngọc Nữ của mục sư Malôa. Nỗi đau lớn số 1 trong cuộc sống của Lỗ Toàn Nhi không phải là cái chết của cha mẹ, không phải là yếu tố hành hạ thân xác của tục bó chân, cũng không phải do sự vũ phu của người chồng mà đó đó đó là tập tục nghiệt ngã buộc phải có con trai. Đây đó đó là yếu tố đã buộc Lỗ Toàn Nhi phải ngủ với những người dân đàn ông không mong ước, phải đem tiết hạnh, đem tấm thân của tớ đánh đổi lấy sự bình yên trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường. Lỗ thị, trước hết là thân phận của người phụ nữ Trung Quốc bị khinh khi, coi rẻ phẩm chất giá trị trong xã hội phong kiến lúc bấy giờ. Việc ăn nằm, sinh nở của Lỗ thị trước hết là yếu tố thử thách với xã hội, là tiếng cười ngạo nghễ, chống lại những tập tục phi nghĩa lí của xã hội.

Sinh được người con gái đầu lòng, cứ tưởng rằng sẽ tiến hành như lời của mẹ chồng khấn vái: Tạ ơn trời đất, ở đầu cuối thì nẻ đít ra rồi! Xin Bồ Tát phù hộ sang năm cho mái ấm gia đình con xin người con trai!. Dù phải đi “xin giống” của sáu người đàn ông, nhưng rồi bảy người con Ra đời đều là bảy cô con gái cả. Bảy người con toàn gái làm cho môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của Lỗ thị trong mái ấm gia đình chồng càng thêm khốn khổ: “Từ khi sinh người con gái thứ tư, khung trời nhà Thượng Quan lúc nào thì cũng mây đen vần vũ, mặt bà nội như lưỡi hái vừa lấy thoát khỏi nước tôi, sẵn sàng đâm chém ai đó bất thần” (Tr. 790).

Bị đối xử thua một loài vật, vừa mới sinh con xong, Toàn Nhi phải phơi mình giữa cái nắng trưa để lật rơm trong lúc “bụng vẫn đau quặn, dạ con vừa trút được gánh nặng co bóp kinh hoàng, mồ hôi lạnh chảy cùng mình, từng dòng âm ấm từ cửa mình chảy ra ướt đẫm hai đùi” (Tr. 792); phải sinh con trên một chiếc giường đầy đất đá đã nhão ra vì máu, “vượt cạn” trong sự lo ngại, sợ hãi, dơ bẩn và đơn độc trong lúc cả nhà đang lo ngại, nâng niu một con lừa cũng đang đau đẻ.

Người phụ nữ ấy nhận ra một chân lí nghiệt ngã:“Là đàn bà, không lấy chồng không được, lấy chồng mà không sinh con không được, sinh con toàn con gái cũng không được. Muốn có vị thế trong mái ấm gia đình, dứt khoát phải sinh con trai” (Tr. 783). Cái xã hội mà tính mạng con người con người bị khinh khi vì không còn con trai “không còn con trai thì suốt đời cô chỉ là nô lệ; đẻ con trai, cô lập tức thành gia chủ”. Chính cái xã hội này đã làm thay đổi con người của Lỗ Toàn Nhi, từ một cô nàng hiền lành chịu đựng đến nhẫn nhục cô đã trở nên liều lĩnh, mang trong tâm sự thù hận, chán ghét xã hội cùng những tập tục phi lí và căm thù nhà Thượng Quan vô nhân đạo. Lỗ Toàn Nhi từ đó luôn nuôi ý định trả thù và xem việc ăn nằm với những người dân đàn ông khác là cách trả thù tốt nhất: “Toàn Nhi này còn có đẻ thêm một ngàn đứa nữa, cũng không phải là giống nhà Thượng Quan” (Tr. 785)

Với giọng gào thét hả hê, nhưng cũng đầy chua chát nghẹn ngào, xót xa cho thân phận của tớ: Các người nghe thấy rồi chứ! Các người cứ cười đi! Chú ơi, đời là thế, cháu muốn làm chính chuyên liệt nữ thì bị đánh, bị mắng, bị trả về nhà mẹ đẻ; cháu đi xin trộm giống của người khác thì lại trở thành chính nhân quân tử! Chú ơi, con thuyền của cháu sớm muộn cũng chìm, không chìm ở rãnh nước nhà chú Kèo thì cũng chìm trong rãnh nước nhà chú Cột, chú ơi! (Tr.793), Toàn Nhi đồng thời cũng vạch trần những nghịch lí bất công mà người phụ nữ trong xã hội phong kiến Trung Quốc phải gánh chịu. Tuy nhiên, bên trong người phụ nữ ấy, luôn có một sức sống mãnh liệt, không riêng gì có ở kĩ năng thiên phú mà còn là một có một niềm tin vào tương lai, là khát khao được sống, khát khao tìm kiếm được tình yêu, niềm sung sướng mái ấm gia đình đích thực:

“Đứng trước làn nước trong xanh, mẹ nảy ra ý định nhảy xuống sông tự vẫn. Nhưng khi vén áo sẵn sàng sẵn sàng nhảy, mẹ bỗng trông thấy khung trời xanh lè của vùng hướng đông bắc Cao Mật in bóng dưới lòng sông. Mấy cụm mây trắng như bông bay ngang trời, những con chim sơn ca cất tiếng hót véo von dưới cụm mây trắng. Những con cá nhỏ, trong suốt bơi trong bóng mây in dưới lòng sông. Hình như chẳng có chuyện gì xẩy ra, trời vẫn trong xanh, mây vẫn nhởn nhơ, lười nhác và trắng muốt như vậy. Chim chóc không vì có diều hâu mà ngừng ca hát, con cá nhỏ không vì có chim bói cá mà ngừng lượn lờ bơi lội. Mẹ cảm thấy một làn gió tươi mát xua tan mọi uất ức trong tâm” (Tr. 802).

Mang trong mình niềm tin vào môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, đi tìm sự công minh cho thân phận người phụ nữ, tuy nhiên in dấu trên hình hài và trong tận sâu tâm hồn nhiều vết thương do xã hội gây ra, nên không đơn thuần chỉ là nạn nhân của xã hội phong kiến Trung Quốc mà Lỗ thị còn đó đó là nhân chứng tố cáo sự cay nghiệt của xã hội ấy. Và cũng là người đưa nhát búa thứ nhất đập vào nền móng vốn khập khiễng của những tập tục lỗi thời, là yếu tố chống đối phản kháng lại chính sách xã hội phong kiến khắc nghiệt. Từ khi sinh ra đã được tạo hóa phó thác thiên chức thiêng liêng – làm mẹ, suốt đời bám víu vào thiên chức ấy, sức mạnh môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của bà là từ sự bảo bọc những người con mà ra. Với kĩ năng thiên phú ấy, dù cho có bị chà đạp bị tiêu diệt đến đâu thì nó vẫn vĩnh cửu bằng một sức mạnh kì diệu, một niềm tin tuyệt đối, vì bà biết rằng nếu đánh mất thiên chức làm mẹ thì cũng là đánh mất luôn cả sự sống. Lỗ thị là một bà mẹ vĩ đại.

1.2. Lỗ thị người mẹ – thân phận giang sơn Trung Hoa đau thương

Với thiên chức làm mẹ, Lỗ thị đảm đương trách nhiệm đó với toàn bộ tình thương yêu và sự hi sinh cao cả nhất. Dù đã phải đi “xin giống dạo” của nhiều người đàn ông xa lạ vì xuất phát từ mục tiêu duy nhất là có con trai để thỏa nỗi khát khao hằn học của mẹ chồng, nhưng hơn thế nữa là thoát khỏi sự dày vò của những ý niệm cổ hủ khắc nghiệt. Tuy nhiên kết quả của hành vi ấy là bảy cô con gái, điều này làm cho môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của Lỗ thị trong mái ấm gia đình chồng càng thêm khốn đốn, nhưng không vì thế mà bà chán ghét, hờ hững những người con của tớ mà ngược lại bà luôn dành trọn vẹn tình thương cho chúng:

“Niệm Đệ vừa lọt lòng oe oe khóc, mẹ chồng thấy vẫn là con gái, liền chẳng nói chẳng rằng túm lấy hai chân định đem dìm chết trong chum nước. Mẹ nhào xuống đất ôm chặt hai chân mẹ chồng, van xin:  Mẹ ơi mẹ, xin mẹ mở lượng từ bi, thương con hầu hạ mẹ nửa trong năm này mà tha cho cháu bé!” (Tr. 801)

Trong bất kể tình hình nào, bà cũng sẵn sàng dang tay che chở, bảo bọc cho đàn con. Nói cách khác, những người con thân yêu của bà đó đó là nơi tựa duy nhất để bà tiếp tục sống. Đối với bà chúng như những thiên thần ngây thơ, trong sáng; vừa như những sinh linh nhỏ bé dễ tổn thương nhất: “Xúm xít quanh mẹ là ba sinh vật nhỏ bé, đó là Lai Đệ, Chiêu Đệ và Lãnh Đệ của mẹ”  (Tr. 798).

Khi cả nhà chồng bị bọn Nhật tàn sát, cuộc sống của Lỗ Toàn Nhi bước sang một trang mới, kết thúc kiếp làm dâu đau khổ chuyển sang vai trò làm chủ mái ấm gia đình, làm mẹ, làm bà. Lỗ thị gánh trên vai trách nhiệm là người chủ là trụ cột của mái ấm gia đình, từ khi tận mắt tận mắt chứng kiến cái chết của người tình, mục sư Malôa, và bị bọn “đội hỏa mai lừa đen” hãm hiếp thì tình yêu và môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường của bà đều hướng tới và dâng trọn cho những người con thân yêu của tớ.

Mạc Ngôn đã tạo nên hình ảnh người mẹ Trung Quốc vĩ đại suốt cuộc sống hi sinh cho con cháu. Lỗ thị là hình ảnh của những bà mẹ Trung Quốc tràn trề niềm tin yêu vào môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường và sự hi sinh, sự yêu thương vô hạn với thế hệ tương lai của mái ấm gia đình, của giang sơn. Người mẹ ấy luôn dang rộng đôi tay che chở cho đàn con trước nanh vuốt của quân địch. Giặc ngoại xâm, những thế lực chính trị thay nhau đến rồi đi, bao biến thiên, bao thảm kịch xẩy ra với vùng đất Cao Mật, với mái ấm gia đình Thượng Quan, nhưng rồi người mẹ Lỗ thị với sức mạnh kiên cường, tình yêu bát ngát và niềm tin mạnh mẽ và tự tin cùng đàn con đã bươn chải vượt qua toàn bộ.

Mỗi người con của Lỗ thị đều lớn lên trong vòng tay yêu thương của bà, họ được người mẹ vĩ đại ấy sinh ra và nuôi lớn đúng vào lúc giang sơn Trung Quốc có nhiều dịch chuyển. Mỗi người con lớn lên, từng người họ đều chọn một con phố, một cách sống, và một cách chết trên cuộc sống đầy gian truân khổ ải. Họ thậm chí còn còn xung khắc, thù ghét nhau bởi sự trái chiều trong chính kiến, lí tưởng, nhưng điểm tựa duy nhất, nguồn an ủi duy nhất của tớ đó đó là người mẹ Lỗ thị. Đối với những con, bà sẵn sàng làm ngọn gió, chắp thêm sức mạnh cho những con vươn đôi cánh bay thật xa, thật lâu và khi những đôi cánh ấy mệt mỏi, thì bà mẹ Lỗ thị lại là nguồn an ủi, là chốn trở lại bình yên và bảo vệ an toàn và uy tín nhất.

Nỗi đau lớn số 1 của bà là phải xa lìa con cháu và không cho chúng được một môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường tốt đẹp hơn. Với tình yêu của một người mẹ, Lỗ thị luôn nỗ lực để sống sót, vì chỉ có sống sót mới hoàn toàn có thể nuôi dưỡng chăm sóc cho những con. Hai nạn đói kinh hoàng năm 1941 và 1960 đã tác động mạnh mẽ và tự tin đến Lỗ thị và mái ấm gia đình Thượng Quan. Năm 1941, để cứu lấy đàn con, Lỗ thị phải đứt ruột đưa đàn con đi “bán”, bán mà không cần tiền, chỉ việc xin đối xử tốt với cháu! Vì Lỗ thị biết rằng nếu chúng được trao làm con của những mái ấm gia đình giàu sang trong tình hình này, những người con của bà chắc như đinh sẽ tiến hành sống sót. Cũng trong năm đó, Lỗ thị phải bàng hoàng, ray rứt mặt trắng nhợt, lảo hòn đảo rồi ngã sóng soài ra nhà khi nhận được tiền bán thân của người con gái thứ tư – Tưởng Đệ. Vì muốn chữa bệnh cho mẹ và cứu lấy chị em trong cơn đói, Tưởng Đệ đã bằng lòng bán thân vào trong nhà chứa với giá ba trăm đồng. Năm 1960, Lỗ thị đã biến bao tử của tớ thành một chiếc túi chứa đậu. Bà trộm đậu trong hợp tác xã rồi nuốt vào, về đến nhà lại nôn ra, lấy đậu để nuôi con nuôi cháu: “lần thứ nhất muốn nôn thì phải lấy đũa ngoáy cổ họng, cảnh đó thì … giờ đây quen rồi, cúi xuống là nôn ra. Bụng mẹ giờ đây chẳng khác cái bao lương thực” (Tr. 584). Sức mạnh sống sót của Lỗ thị thật mãnh liệt, chính niềm tin vào tương lai và tình yêu thương vô bờ riêng với đàn con là động lực nuôi dưỡng ý chí sống sót của người mẹ vĩ đại ấy.

Bao thế lực chính trị đến rồi lại đi, vinh quang rồi tàn lụi, mang đến cho vùng đất Cao Mật biết bao biến hóa, Lỗ thị và mái ấm gia đình Thượng Quan cũng chịu ràng buộc của những lần thay ngôi đổi chúa ấy. Lỗ thị nhìn những thế lực chính trị không phải bằng hai con mắt của một đảng viên Cộng sản Đảng hay Quốc dân Đảng, bà nhìn hành vi, nhìn cách cư xử, nhìn bộ mặt của những thế lực ấy bằng con mắt của một người lao động – người mẹ. Điểm nhìn đó không hề có một điểm gẫy, một góc khuất nào. Ở tầm nhìn đó, bà nhìn thấy được những cái hay cái dở, những mặt tốt mặt xấu của những lực lượng nắm quyền. Nạn nhân trực tiếp của những thế lực ấy vẫn là người dân.

Hết quân Đức, quân Nhật, Quốc dân Đảng rồi đến Cộng sản Đảng, mỗi lần thay chủ đổi ngôi là mỗi lần nhân dân tận mắt tận mắt chứng kiến cảnh li loạn, cảnh chạy giặc, cảnh tang tóc … Lỗ thị đã bao lần phải mất con mất cháu trong những đợt biến loạn ấy, mà Tư Mã Phượng, Tư Mã Hoàng, Chiêu Đệ rồi đến Câm anh, Câm em đều là nạn nhân. Các thế lực cầm quyền mang đến cho Lỗ thị biết bao tai ương, biết bao mất mát, biết bao khổ đau thế nhưng bà vẫn dang rộng đôi tay, mở rộng tấm lòng nuôi nấng che chở, nuôi dưỡng những người con rơi của chúng (ở đây nói tới con cháu của những thế lực chính trị ấy khi thất thế đã bỏ lại cho bà ngoại Lỗ thị nuôi dưỡng). Ngoài việc nuôi dưỡng đàn con tám gái một trai của tớ trưởng thành, trong suốt cuộc sống của tớ, Lỗ thị còn nuôi nấng thêm tám đứa cháu gọi bà bằng ngoại. Tám đứa cháu mỗi đứa một hoàng cảnh, mỗi đứa một xuất thân. Có đứa cha mẹ là đảng viên Cộng sản Đảng (Lỗ Chiến Thắng, Câm anh, Câm em), có đứa là con của đảng viên Quốc dân Đảng (Tư Mã Lương, Tư Mã Phượng, Tư Mã Hoàng), có đứa là con của Hán gian (Sa Tảo Hoa), có đứa chỉ là con của thường dân (Hàn Vẹt). Dù cha mẹ chúng là ai, thuộc đảng phái nào, tư tưởng chính trị ra sao thì Lỗ thị vẫn dành riêng cho chúng tình thương yêu, tình người thân trong gia đình thiết nhất:

Chiếc áo da báo của Lai Đệ chỉ hoàn toàn có thể bọc con của Lai Đệ… mẹ bỏ lại con bé bọc trong chiếc áo da báo ở cổng nhà thời thánh, rồi chạy về nhà như bị ma đuổi. Nhưng chỉ chạy được hơn chục bước, chân mẹ đã cất không nổi nữa. Con bé khóc như lợn bị chọc tiết, tiếng khóc như sợi dây vô hình dung giữ chân mẹ lại… (Tr. 172)

Tám đứa cháu, tám sinh linh nhỏ bé trong tay bà đều được bà yêu thương, chăm sóc, bà tránh việc phải ghi nhận cha chúng là ai, là người của đảng phái nào, riêng với bà chúng là những đứa cháu ngoại. Bà luôn đưa tay nâng đỡ chúng, che chở chúng trước mọi nguy hiểm dù việc làm ấy của bà hoàn toàn có thể nguy hiểm đến tính mạng con người:

“Mẹ ưỡn ngực, thét lên chói tai – Thằng súc sinh giết tao trước đi! Mẹ xông tới mặt thằng câm cào vào mặt hắn. Mặt hắn xuất hiện bốn rãnh white color, tiếp theo đó máu từ trong rãnh tứa ra… lát sau hắn “ầu ầu” lên mấy tiếng, đấm mẹ một quả, mẹ ngã bay về phía chúng tôi. Chúng tôi vừa khóc, vừa phủ phục trên mẹ” (Tr. 347).

Những sinh linh nhỏ bé ấy được chăm sóc, nuôi dưỡng bằng bàn tay đầy yêu thương của bà ngoại Lỗ thị. Cuộc sống của chúng thật sự đã gắn chặt với bà, chúng là sức mạnh là động lực là lí do giúp bà luôn kiên cường chiến đấu cho tiềm năng sống sót. Vì vậy khi chúng mất đi, bà cũng đau đớn như mất đi “núm ruột” của chính mình:

“Mẹ bốc một nắm đất nhét vào lỗ thủng, nhưng máu và ruột cứ đẩy đất ra ngoài, mẹ bóc nắm nữa rồi nắm nữa nhét vào mà vẫn không bịt được, ruột thằng Câm em đùn ra đầy nửa sọt… mẹ buông xuôi hai tay đờ đẫn nhìn đống ruột rồi đùng một cái mẹ nôn ra mật xanh mật vàng, tiếp theo đó mẹ òa khóc nức nở” (Tr. 389).

Trái tim dào dạt tình yêu của Lỗ thị luôn rộng mở đón đàn cháu nhỏ. Thiên chức làm mẹ được vận dụng một cách triệt để chỉ vì một mục tiêu duy nhất: nuôi sống đàn con. Vòng tay bà luôn ôm ấp chở che cho mọi người con không phân biệt quan điểm chính trị, bảo bọc uốn nắn cho những đứa cháu – những tương lai được sống. Tất cả họ đều được bà mẹ Lỗ thị sinh ra và nuôi dưỡng đúng vào lúc giang sơn Trung Quốc cũng đang trong cơn đau đẻ – một con phố, một xã hội thích hợp.

Dù những người con có xung khắc, thù ghét nhau vì họ đã lỡ chọn quan điểm chính trị rất khác nhau thì Lỗ thị vẫn là yếu tố tựa vững vàng, là yếu tố link duy nhất của tớ. Đó không hề là một thân phận của người phụ nữ nữa. Đó là thân phận của giang sơn Trung Hoa vĩ đại và đau thương. Đau thương và vĩ đại như cơn lốc tràn qua lục địa Trung Hoa mênh mông, xoáy quật thân phận người phụ nữ như Lỗ thị, đến chết vẫn chưa yên.

Người ta nói sữa là sức sống và máu của người phụ nữ. Do vậy suốt đời Lỗ thị đem nguồn sống quí giá ấy nuôi dưỡng một tham vọng mang tên Kim Đồng. Đặt trọn niềm kỳ vọng vào người con trai duy nhất trong chuỗi sinh nở dằn dặt của tớ, Lỗ thị đã cho Kim Đồng toàn bộ nguồn sống của tớ thông qua nguồn sữa. Nguồn sữa ấy chỉ dành riêng cho Kim Đồng, trong cả chị em tuy nhiên sinh của Kim Đồng là Ngọc Nữ cũng không được nếm qua dù chỉ một lần. Ở đây ta lờ mờ thấy được di căn của căn bệnh chính sách phong kiến – sự trọng nam khinh nữ trong con người Lỗ thị. Đây là hạn chế của Lỗ thị và những người dân phụ nữ khác trên lục địa Trung Quốc trong buổi giao thời: “Phong kiến – Dân chủ – Cộng sản” . Bà cũng từng ép Lai Đệ bỏ Sa Nguyệt Lượng lấy Tôn Bất Ngôn làm cho Lai Đệ phải bỏ nhà theo tình nhân, và này cũng là nguyên nhân dẫn đến kết thúc thảm kịch của Lai Đệ; Lỗ thị từng không cho Lãnh Đệ quan hệ với Hàn Chim khiến Lãnh Đệ trở nên điên dại… chính hạn chế này đã khiến Lỗ thị có một số trong những hành vi sai về lí nêu trên nhưng nếu xét về tình (tình yêu của một người mẹ riêng với con) thì ta hoàn toàn có thể hoàn toàn cảm thông được.

Lỗ thị là một nhân vật rất hiện thực và cũng rất tượng trưng. Sự biến chuyển vận động của cuộc sống Lỗ thị với khá đầy đủ gian truân, vật vã thăng trầm nhưng vô cùng vĩ đại cũng là hình ảnh giang sơn Trung Hoa trên bước đường tăng trưởng. Điều ám ảnh tác giả và fan hâm mộ đó là hình ảnh người mẹ với lòng khoan dung vô bờ bến chạy dọc suốt chiều dài tác phẩm. Một phụ nữ tượng trưng cho một giang sơn ở kĩ năng thiên phú mà mặc dầu có bị chà đạp, tiêu diệt đến đâu thì vẫn vĩnh cửu, chính bới kĩ năng này cũng đó đó là yếu tố sống và nó nhân danh sự sống.

2. HÌNH TƯỢNG NHỮNG CÔ GÁI BIẾT ƯỚC MƠ, KHAO KHÁT SỐNG VÀ HÀNH ĐỘNG

Lỗ Toàn Nhi – bà mẹ vĩ đại, thân phận của giang sơn Trung Hoa vĩ đại và đau thương, mang trên mình thiên chức làm mẹ thiêng liêng và khát vọng sống sót mạnh mẽ và tự tin. Bà là cầu nối, là yếu tố tựa cho những người dân con bước vào đời. Những cô con gái nhà Thượng Quan được người mẹ Lỗ thị sinh ra trong lúc giang sơn Trung Quốc cũng đang trong cơn “đau đẻ”. Đàn con của Lỗ thị có đủ mọi thành phần của xã hội – đó là một xã hội Trung Quốc thu nhỏ. Mỗi người con chọn cho mình một con phố, một cách sống và một cách chết riêng trong hành trình dài môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường. Họ thậm chí còn còn đối đầu nhau, thù ghét nhau do sự lựa chọn chính kiến, lí tưởng rất khác nhau.

Các cô nàng nhà Thượng Quan đó đó là những luồng tư tưởng, những phương pháp sống cách nghĩ của người dân Trung Quốc trong lịch sử tăng trưởng của giang sơn Đông Á này. Đó là yếu tố vận động, sự biến hóa của cục mặt xã hội Trung Quốc trong lịch sử tăng trưởng được Mạc Ngôn khắc họa một cách tài tình, chân thực và sống động. Qua số phận của những cô nàng nhà Thượng Quan, ta phần nào thấy được những dịch chuyển trong xã hội Trung Quốc to lớn đến mức nào; đồng thời cũng thấy được những chuyển biến mạnh mẽ và tự tin về tư tưởng của người dân Trung Quốc. Biết bao sự kiện, biết bao dịch chuyển xảy đến với vùng Cao Mật và mái ấm gia đình Thượng Quan, toàn bộ những biến chuyển ấy làm cho việc tham gia, nhảy vào của con cháu nhà Thượng Quan thêm sống động và chân thực. Chín chị em nhà Thượng Quan với những thăng trầm, những nỗi trần ai cùng cực, từng người đã và đang là một thiên tiểu thuyết.

Chín chị em nhà Thượng Quan gồm tám gái một trai là kết quả mang nặng đẻ đau của Lỗ thị. Trong số đó, Kim Đồng, người con trai duy nhất của Lỗ thị là niềm kỳ vọng, sự kì vọng của Lỗ thị về tương lai của mái ấm gia đình Thượng Quan. Nhưng người con trai duy nhất trong chuỗi sinh nở dằng dặc một đời của người mẹ Lỗ thị ấy lại suốt đời bám vào vú mẹ. Trong khi những cô nàng nhà Thượng Quan – những cô nàng sống trong xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ – lại xông xáo, quyết liệt nhảy vào vào đời, ước mơ, tìm kiếm tình yêu và niềm sung sướng.

Báu vật của đời sẽ là một “Trăm năm đơn độc” (·)của Trung Quốc. Báu vật của đời là một tác phẩm biên niên sử thế kỷ 20 của giang sơn Trung Quốc đầy dịch chuyển kinh hoàng kỳ lạ.

(Trích Khóa luận tốt nghiệp của SV Nguyễn Trung Nam khóa 6C do GVC Phùng Hoài Ngọc hướng dẫn)

7.3 Số phận của “Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa” ở Trung Quốc

Từ trong năm 20 của thế kỷ XX, văn học và lý luận văn nghệ Liên Xô, đã khởi đầu xuất hiện trên văn đàn Trung Quốc, nhưng mãi đến trong năm 50 của thế kỷ XX, Trung Quốc mới tiếp nhận toàn vẹn và tổng thể lý luận văn nghệ Liên Xô. Mao Trạch Đông từng nói: “Đảng cộng sản Liên Xô là người thầy tốt nhất của toàn bộ chúng ta, toàn bộ chúng ta nên phải học tập họ” (Mao Trạch Đông tuyển tập, T.4, 1991, tr.148). Chu Dương (1) cũng nói: “Đi theo con phố của người Nga, chính trị và cả văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp cũng thế” (Nhân dân nhật báo.11-11-1953).

Học tập toàn vẹn và tổng thể lý luận của Liên Xô, người Trung Quốc đã học được ở văn học Xô Viết nhiều thứ: Quan điểm văn học phải “phục vụ nhân sinh”, “Văn học là nhân học”, quan điểm coi trọng việc dùng phản ánh luận của Lênin để lý giải những hiện tượng kỳ lạ văn học, v.v… Những điều này tương hỗ cho lý luận văn học Trung Quốc được xây dựng trên cơ sở duy vật biện chứng. Đó là ảnh hưởng tích cực, còn ảnh hưởng xấu đi cũng luôn có thể có nhiều. Những lý luận văn nghệ xã hội dung tục và tả khuynh, nhất là chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa (viết tắt là CNHTXHCN) đã làm cho văn học Trung Quốc có thời kỳ ngừng trệ, kém tăng trưởng .

Như toàn bộ chúng ta đã biết, CNHTXHCN là vì Stalin nêu ra. Ngày 16-10-1932 trong một cuộc toạ đàm văn học ở Mátxcơva, khi vấn đáp một nhà thơ, Stalin đã nói: “Nhà nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp nên phải miêu tả chân thực môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường. Nếu như anh ta miêu tả môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường chân thực thì anh ta không thể không để ý quan tâm và không thể không phản ánh môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường đang khuynh hướng về chủ nghĩa xã hội. Đó đó đó là CNHTXHCN (Tạp chí Vấn đề văn học. 5-1991) và thế là Đại hội đại biểu những nhà văn Liên Xô lần thứ nhất họp vào tháng 8/1934, chính thức tuyên bố CNHTXHCN là phương pháp cơ bản của sáng tác văn nghệ  Liên Xô.

Tin này được báo chí Trung Quốc trình làng ngay. Tờ Văn học nguyệt báo của Trung Quốc ra ngày 15-12-1932 đã kịp thời đưa tin về cuộc họp nói trên của Thương Hội nhà văn Liên Xô. Và đến năm 1933, trên tờ tuần san Nghệ thuật tân văn khởi đầu trình làng về phương pháp hiện thực xã hội chủ nghĩa của Liên Xô. Tháng 9-1933 trên tờ Văn học số 3, quyển 1, Chu Dương viết bài phê phán “phương pháp sáng tác duy vật biện chứng” do RAPP đưa ra và ca tụng CNHT.XHCN của Stalin (Chu Dương văn tập. T.1, P99). Tuy vậy lúc bấy giờ, một số trong những nhà văn đứng ngoài tổ chức triển khai “Liên minh những nhà văn cánh tả” (gọi tắt là “Tả liên”) vẫn còn đấy nghi ngờ, chưa ủng hộ phương pháp sáng tác đó. Nhà văn Mục Thời Anh thuộc phái “Cảm giác mới” gọi CNHTXHCN là “chủ nghĩa hiện thực giả tạo”. Năm 1936, Cảnh Tề Chi – dịch giả văn học Nga nổi tiếng, qua nghiên cứu và phân tích tình hình văn học Liên Xô từ thời điểm năm 1935, ông thấy CNHTXHCN làm cho văn học Liên Xô “đề tài trở nên quá hẹp”, những tác phẩm thì “nghìn thiên như một” trở nên “khô cứng” (Tạp chíVăn học số 2, quyển 6, 1936). Như vậy nhà dịch thuật này còn có  con mắt quan sát tinh xảo, nhìn xa trông rộng hơn một số trong những nhà lý luận đương thời.

Đến thập niên 40 thế kỷ XX, giới văn học Trung Quốc khởi đầu dịch một số trong những trước tác lý luận tôn vinh CNHTXHCN của Nhật Bản và Liên Xô. Ví dụ, tháng bốn-1940, NXB Quang Minh, Thượng Hải xuất bản cuốn sách Con đường mới của văn học, gồm có 29 bài báo và phát biểu của những học giả trong Đại hội những nhà văn Liên Xô lần thứ nhất về CNHTXHCN. Tháng 10 cùng năm, NXB Hy Vọng cho ra cuốn Bàn về chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa của học giả Nhật Bản Sâm Sơn Khải. Từ 1949 trở đi một số trong những trước tác của học giả Liên Xô cũng khá được dịch, ví dụ cuốn Đặc trưng của chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩacủa Vaxinhiép, Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa trong văn học Liên Xô của Têrasenkôp, v.v… Các cuốn sách trên còn trích đăng “Điều lệ” của Hội Nhà văn Liên Xô và một số trong những nội dung bài viết của Phadiev bàn về CNHTXHCN.

Tuy vậy, thời kỳ này, người Trung Quốc vẫn chưa coi CNHTXHCN là khẩu hiệu và lá cờ của tớ. Tháng 5-1939, trong buổi kỷ niệm một năm xây dựng Học viện nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp Lỗ Tấn, Mao Trạch Đông còn đề xuất kiến nghị “Chủ nghĩa hiện thực kháng Nhật, chủ nghĩa lãng mạn cách mạng”. Lúc bấy giờ, giới văn học Trung Quốc còn tồn tại nhiều cách thức lý giải rất khác nhau về CNHTXHCN. Nhà văn Ba Nhân nhận định rằng con phố và xu thế tăng trưởng văn nghệ Trung Quốc, tức là từ “chủ nghĩa hiện thực kháng Nhật” đến “chủ nghĩa lãng mạn” rồi đến “CNHTXHCN” (Trận địa văn nghệ kỳ 7, quyển 4 tháng 2-1940). Theo ông thì CNTHXHCN là phương hướng tăng trưởng của văn học Trung Quốc. Lâm Hoán Bình thì nhận định rằng, “chủ nghĩa hiện thực kháng Nhật, chủ nghĩa lãng mạn cách mạng”, thực ra là “CNHTXHCN” (Văn học nguyệt báo 9-1940). Các lý giải này đương thời không được mọi người thừa nhận. Ví dụ, nhân kỷ niệm một năm bài Bàn về chủ nghĩa dân chủ mới của Mao Trạch Đông, Chu Dương vị trí căn cứ vào ý kiến của Mao Trạch Đông bàn về tính chất chất và trách nhiệm lịch sử của xã hội Trung Quốc, mô phỏng cách đề xuất kiến nghị của Liên Xô về CNHTXHCN mà nêu ra khái niệm “chủ nghĩa hiện thực dân chủ mới” (Chu Dương Văn tập. T.1, P324). Trong “Bài rỉ tai ở toạ đàm văn nghệ Diên An” (1942) của Mao Trạch Đông nói về phương pháp sáng tác như sau: “toàn bộ chúng ta chủ trương chủ nghĩa hiện thực của giai cấp vô sản”. Sau này Chu Dương trong một số trong những nội dung bài viết cũng như bài rỉ tai, ông dùng những khái niệm như “chủ nghĩa hiện thực cách mạng” “chủ nghĩa hiện thực cách mạng mới”, v.v.

Mãi đến sau năm 1949, giới văn học Trung Quốc mới khởi đầu coi CNHTXHCN là tiêu chuẩn cao nhất của sáng tác và phê bình văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. Tháng 5-1951 trong một lần rỉ tai ở Sở nghiên cứu và phân tích văn học TW, Chu Dương nhấn mạnh yếu tố: “Chúng ta nên phải học tập quốc tế, nhất là học tập Liên Xô. Văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của CNHTXHCN là món ăn tinh thần có ích nhất cho nhân dân và quảng đại thanh niên Trung Quốc. Chúng ta từ nay trở đi phải tăng cường công tác thao tác dịch thuật và trình làng” (Chu Dương văn tập. T.2, P61). Tháng 5 năm tiếp theo, Chu Dương nói rõ hơn: “Phương pháp mới của nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp cách mạng – CNHTXHCN nên trở thành thước đo cao nhất của phương pháp sáng tác của toàn bộ chúng ta” (Chu Dương văn tập. T.2, P145). Như vậy là Chu Dương không hề chủ trương phương pháp “duy vật biện chứng” như thời 1933 nữa, giờ đây ông dứt khoát nêu ra “CNHTXHCN” là phương pháp cơ bản trong sáng tác văn học Trung Quốc. Tháng 12-1952, trong một bài báo viết cho báo Ngọn cờ của Liên Xô, Chu Dương thông báo cho giới văn học Liên Xô biết rằng: “Sau khi theo đuổi văn học Liên Xô, văn học của chúng tôi đã khởi đầu tăng trưởng con phố “CNHTXHCN”, chúng tôi sẽ tiếp tục tiến lên trên con phố này” (Chu Dương văn tập. T.2, P191).

Chủ trương này của Chu Dương không phải là ý kiến thành viên của ông mà là đại biểu cho giới lãnh đạo văn nghệ của Trung Quốc lúc bấy giờ. Tháng 3-1953, trong “Phương án công tác thao tác cải tổ Thương Hội văn học toàn quốc và tăng cường lãnh đạo sáng tác văn học” của Hội nghị mở rộng lần thứ 6 của Uỷ ban chấp hành Thương Hội nhà văn toàn quốc thông qua, đã quyết định hành động kết phù thích hợp với việc học tập phương pháp sáng tác “CNHTXHCN” là thảo luận những yếu tố tư tưởng sáng tác văn học. Thế là, những tổ chức triển khai văn học từ Trung ương đến địa phương đều tiến hành học tập phương pháp sáng tác mới này.

Tháng 9-1953, trong Đại hội đại biểu lần thứ hai của những người dân làm công tác thao tác văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp Trung Quốc, Chu Dương chính thức tuyên bố “Chúng ta coi phương pháp sáng tác HTXHCN là chuẩn tắc cao nhất của sáng tác và phê bình văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của toàn bộ chúng ta”. Và lần thứ nhất ông xác lập: “SauBài rỉ tai ở toạ đàm văn nghệ Diên An trở đi, văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của toàn bộ chúng ta là “văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp của CNHTXHCN” và trong hoạt động và sinh hoạt giải trí sáng tác của Lỗ Tấn ở thời kỳ sau, ông “đang trở thành người đón đầu, người đại biểu của CNHTXHCN” (Chu Dương văn tập. T.2, P249, 247) (Sự thực thì, trong bài báo viết cho Ngọn cờ nói ở trên, Chu Dương đã từng nói: Cũng in như cách mạng dân chủ mới của Trung Quốc là một bộ phận tổ thành của cách mạng toàn thế giới xã hội chủ nghĩa của giai cấp vô sản, văn học của nhân dân Trung Quốc cũng là bộ phận tổ thành của văn học HTXHCN của toàn thế giới. Như vậy, Chu Dương lấy văn học mới của Trung Quốc từ Ngũ tứ làm cái mốc để xem nhận phương pháp sáng tác và vị thế của Lỗ Tấn trong lịch sử văn học là vị trí căn cứ vào cái khung lý luận CNHTXHCN để kiểm soát và điều chỉnh).

Cũng ở đại hội trên, Mao Thuẫn cũng coi nguyên tắc CNHTXHCN “là yêu cầu cơ bản riêng với nhà văn Trung Quốc”, và chỉ ra “một nhà văn hiện thực chủ nghĩa phải yên cầu mình giỏi quan sát phương hướng tăng trưởng của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, mầm mống của yếu tố vật mới, giỏi biểu lộ môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường từ trong sự tăng trưởng cách mạng. Một chức trách của nhà văn hiện thực xã hội chủ nghĩa đó đó là nên phải biểu lộ sự vật ngày này  xem ra chưa phải là tồn tại phổ cập, nhưng ngày mai nó sẽ trở thành phổ cập”.

Cần để ý quan tâm rằng, câu “toàn bộ chúng ta chủ trương chủ nghĩa hiện thực của giai cấp vô sản” ở trong Bài rỉ tai ở toạ đàm văn nghệ Diên An in lần đầu thì đến năm 1954 được in lại trong Mao Trạch Đông tuyển tập. T.3 đã sửa lại là: “Chúng ta chủ trương chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa”. Từ đấy trở đi, những ấn phẩm sau này của Mao Trạch Đông, hễ có bài đó, thì đều đổi thành như vậy.

Trong khi giới văn học Trung Quốc đang ra sức tuyên truyền và quán triệt CNHTXHCN thì giới văn học Liên Xô đã có người không tán thành khẩu hiệu này. Tháng 12-1954, trong Đại hội đại biểu những nhà văn Liên Xô lần thứ hai họp ở Matxcova, nhà thơ Ximônov có đọc một bản báo cáo tương hỗ update, trong số đó ông chủ trương xoá bỏ đoạn định nghĩa về CNHTXHCN trong Điều lệ Thương Hội những nhà văn Liên Xô. Đoạn đó là: “Đồng thời với việc miêu tả chân thực, lịch sử, rõ ràng, nên phải kết phù thích hợp với trách nhiệm dùng tinh thần XHCN để tái tạo và giáo dục nhân dân lao động về mặt tư tưởng”. Ximonov nhận định rằng câu đó là một trong những nguyên nhân gây ra “sự tô hồng hiện thực” trong văn học Liên Xô, chính bới “trong tác phẩm của một số trong những nhà văn, nhà phê bình sau thời kỳ trận chiến tranh đã từng mượn cớ biểu lộ hiện thực theo khuynh hướng tăng trưởng, để ra sức “cải tổ hiện thực”(2). Kết quả là “Điêu lệ” mới được thông qua ở Đại hội đại biểu những nhà văn Liên Xô lần thứ hai đã tiếp thụ ý kiến của Ximônov.

Báo chí Trung Quốc lúc bấy giờ có trình làng hành động mới này của giới lý luận văn học Liên Xô, nhưng họ vẫn không thay đổi Xu thế kiên trì CNHTXHCN. Bằng chứng là người ta lấy lý thuyết về CNHTXHCN để phê phán Hồ Phong. Lâm Mạc Hàm nói, một trong những sai lầm không mong muốn của Hồ Phong là “không thấy được sự rất khác nhau giữa chủ nghĩa hiện thực và CNHTXHCN, không hiểu được ai theo “CNHTXHCN” thứ nhất là phải có “lập trường giai cấp công nhân và toàn thế giới quan cộng sản chủ nghĩa” (Văn nghệ báo số 2-1953). Chu Dương cũng chỉ ra: “Công thức của CNHTXHCN là quan điểm cơ bản, là góp sức lịch sử của chủ nghĩa Mác Lênin riêng với phương pháp của văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp… Chủ nghĩa hiện thực nên bao quát ở trong chủ nghĩa Mác, chỉ có chủ nghĩa Mác mới hoàn toàn có thể lý giải khá đầy đủ nhất chủ nghĩa hiện thực”.

Nhưng, trước và sau năm 1956, tình hình chính trị và văn học xã hội Liên Xô có dịch chuyển, tư tưởng chống “tô hồng hiện thực” và đề xướng “can dự môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường” của giới lý luận văn học Liên Xô ảnh hưởng đến văn đàn Trung Quốc. Chu Dương  – người thứ nhất trình làng CNHTXHCN ở Trung Quốc – tháng 8-1956 trong một lần rỉ tai ở cuộc họp Hội nhà văn Trung Quốc, ông đưa ra ý kiến mới. Một mặt ông vẫn tiếp tục nhấn mạnh yếu tố “khẩu hiệu CNHTXHCN này tránh việc bỏ, nó là phương hướng tăng trưởng nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp nhân dân, tại sao toàn bộ chúng ta lại phản đối phương hướng đó”. Mặt khác, ông lại nhận định rằng: “Việc học tập CNHTXHCN, quyết tránh việc sa vào vũng bùn giáo điều chủ nghĩa”. Ông chỉ ra, những nhà văn bài xích dòng văn học phi XHCN, và có quan hệ không thông thường với những dòng văn học khác ngoài CNHTXHCN là biểu lộ giáo điều và công thức. Chu Dương nhắc nhở mọi người: “Chúng ta nên coi CNHTXHCN là một phương hướng mới, chứ không được đánh giá nó là giáo điều hoặc giả xem là một công thức trong sáng tác. Nếu không, sẽ có được nguy hiểm lớn” (Chu Dương văn tập. T.2, P408-409).

Nếu như trong lý luận của Chu Dương còn mơ hồ, xích míc, thì một số trong những nhà lý luận khác của Trung Quốc đã bộc bạch sự không tin riêng với định nghĩa của CNHTXHCN. Tháng 6-1956 Tần Triệu Dương có bài Chủ nghĩa hiện thực – con phố rộng mở, Chu Bột có bài Bàn về chủ nghĩa hiện thực và sự tăng trưởng của nó ở thời kỳ xã hội chủ nghĩa, Lưu Thiệu Đường có bài Sự tăng trưởng của chủ nghĩa hiện thực trong thời đại xã hội chủ nghĩa, v.v… Nội dung của những bài báo trên nêu ra ba yếu tố: Một là, định nghĩa nhấn mạnh yếu tố “việc nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp miêu tả chân thực, lịch sử rõ ràng, nên phải kết phù thích hợp với trách nhiệm dùng tinh thần xã hội chủ nghĩa để tái tạo giáo dục nhân dân lao động về mặt tư tưởng”, như vậy là cho tinh thần xã hội chủ nghĩa tồn tại ngoài sáng tác văn nghệ, nó chỉ là một khái niệm chính trị trừu tượng ở trong đầu óc nhà văn, chứ không phải là tồn tại một cách hữu cơ trong môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường, không phải là tồn tại một cách hữu cơ trong tính chân thực và tính lịch sử rõ ràng của miêu tả nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, mà là yếu tố “phối hợp” giả tạo từ bên phía ngoài. Chính vì vậy, về mặt lý luận đã dẫn đến những yếu tố sai lầm không mong muốn như dùng quan điểm chính trị thay thế toàn thế giới quan, dùng quan điểm chính trị thay thế phương pháp sáng tác, dùng tính chính trị thay thế tính chân thực, dùng phân tích chính trị thay thế phân tích nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp. Hai là, định nghĩa trên không xuất phát từ nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp, coi nhẹ vị thế then chốt của yếu tố điển hình hoá ở trong văn học hiện thực chủ nghĩa. Trong những luận thuyết về chủ nghĩa hiện thực ở trong lá thư của Mác gửi Hecơnex lại coi việc điển hình hoá là TT. Chính vì vậy, trong phê bình văn học đã xuất hiện hiện tượng kỳ lạ mượn cớ tăng cường hiệu suất cao tuyên truyền chính trị mà phủ định đặc trưng nhân học của văn học, coi con người chỉ là cái loa tuyên truyền chính trị. Ba là, có người nói “CNHTXHCN” là “chủ nghĩa hiện thực xác lập” để phân biệt với chủ nghĩa hiện thực phê phán của giai cấp tư sản chuyên chú trọng phê phán, như vậy là trong sáng tác và phê bình của văn học hiện thực XHCN không thừa nhận trách nhiệm thể hiện và phê phán những hiện tượng kỳ lạ xấu xa tội ác, từ đó dẫn đến “lý luận không xung đột”, “tô hồng môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường”.

Những nhà lý luận Trung Quốc nghi ngờ CNHTXHCN đều hoàn toàn đồng ý với ý kiến phản bác của Ximonov phát biểu ở trong Đại hội đại biểu những nhà văn Liên Xô lần thứ hai, đồng thời tương hỗ update mấy điểm bất hợp lý của định nghĩa về CNHTXHCN. Họ viết: từ khi định nghĩa này được xác lập đến nay, chưa tồn tại ai lý giải được đúng chuẩn, thường ngày hôm qua xem là lý giải xác đáng thì ngày hôm nay đã biết thành người khác lật đổ. Qua khảo sát đặc trưng văn học hiện thực chủ nghĩa, họ nhận định rằng, “từ điểm lưu ý bên trong của văn học hiện thực chủ nghĩa để phân loại văn học của hai thời đại cũ và mới thành một đường ranh giới tuyệt đối rất khác nhau là rất trở ngại vất vả”. Do đấy, Tần Triệu Dương đề xuất kiến nghị “gọi chủ nghĩa hiện thực trước mắt là chủ nghĩa hiện thực của thời đại xã hội chủ nghĩa”. Ông còn nói: “Sở dĩ tôi nghiên cứu và phân tích khuyết điểm của định nghĩa CNHTXHCN là vì định nghĩa này đã đẻ ra một số trong những tư tưởng dung tục, ở Trung Quốc toàn bộ chúng ta còn kết phù thích hợp với một số trong những tư tưởng dung tục khác tạo thành sự gò bó giáo điều trong sự nghiệp văn học. Tư tưởng dung tục này là yếu tố lý giải lý giải dung tục hoá riêng với “Bài rỉ tai” của Mao Trạch Đông và biểu lộ hầu hết là ở việc lý giải quan hệ giữa văn nghệ và chính trị” (Tần Triệu Dương: Tập tìm đường văn học Nxb. Văn học nhân dân, 1984, P143-144). Như thế hoàn toàn có thể thấy, những ông Tần Triệu Dương đã phủ định CNHTXHCN là một phương pháp sáng tác độc lập, và chỉ ra định nghĩa này sẽ dẫn đến chủ nghĩa giáo điều và lý giải dung tục về quan hệ giữa chính trị và văn nghệ.

Ý kiến phủ định CNHTXHCN của những ông Tần Triệu Dương bị một số trong những nhà lý luận phê bình khác phản bác. Trương Quang Niên, Hoàng Dược Miên, Tưởng Khổng Minh, Diệp Dĩ Quần, v.v… đều xuất phát từ quan điểm toàn thế giới quan và phương pháp sáng tác là gắn bó ngặt nghèo với nhau; coi hạt nhân của khái niệm CNHTXHCN là chủ nghĩa xã hội; dùng tinh thần xã hội chủ nghĩa để giáo dục nhân dân là yếu tố rất khác nhau cơ bản giữa CNHTXHCN và chủ nghĩa hiện thực trước kia. Do đó họ nhận định rằng không thể dùng khái niệm chủ nghĩa hiện thực thời đại xã hội chủ nghĩa để thay thế CNHTXHCN được.

Mặc dù ý kiến của những ông Tần Triệu Dương… bị một số trong những người dân phản bác, nhưng điều này chứng tỏ giới văn học Trung Quốc chưa tồn tại nhận thức nhất trí về khái niệm và định nghĩa CNHTXHCN.

Lúc đầu ý kiến qua lại Một trong những nhà lý luận phê bình còn được khẩu hiệu “Trăm hoa đua nở” đảm bảo nên chưa xẩy ra chuyện gì nóng giãy, nhưng đến năm 1957 nổ ra cuộc “đấu tranh chống phái hữu” thì những ý kiến rất khác nhau về CNHTXHCN bị quy là cuộc đấu tranh giữa hai con phố tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa. Ngày 1-9-1957 Nhân dân nhật báo có bài xã luận Đấu tranh bảo vệ đường lối văn nghệ xã hội chủ nghĩa phê phán “thành phần phái hữu” có mưu đồ giương cao ngọn cờ viết chân thực để “thể hiện mặt đen tối của môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường xã hội”. Ngày 16-9, Lục Đinh Nhất, Bộ trưởng bộ tuyên truyền của  TW Đảng CSTQ, trong cuộc họp mở rộng của tổ đảng Hội nhà văn Trung Quốc nói: “Cho dù “CNHTXHCN” không phải là phương pháp sáng tác duy nhất thì cũng là phương pháp tốt nhất” (Văn nghệ báo số 25-1957) Chu Dương trong bài Phản đối thái độ hư vô chủ nghĩa riêng với văn học xã hội chủ nghĩa – trao đổi với đồng chí Lưu Thiệu Đường, xác lập “bản thân phương pháp sáng tác hiện thực XHCN là tuyệt đối không liên quan gì đến thuyết không xung đột, chủ nghĩa công thức, hiện tượng kỳ lạ đơn điệu, dung tục cả” (Văn nghệ báo, số 15-1957). Diêu Văn Nguyên viết bài Văn học hiện thực XHCN là văn học của thời đại cách mạng của giai cấp vô sản – tranh luận với Hà Trực (Tần Triệu Dương) Chu Bột nói dứt khoát là trong lý luận văn học của Trung Quốc đã xuất hiện tư trào xét lại. Ông ta viết: “Trọng tâm của tư trào xét lại chủ nghĩa là “viết chân thực” và nhấn mạnh yếu tố CNHTXHCN và chủ nghĩa hiện thực trước kia không rất khác nhau về phương pháp, do đấy CNHTXHCN không thể trở thành trường phái độc lập được” (Tạp chí Nhân dân văn học, số 9-1957). Những người không tán thành ý kiến của Trần Triệu Dương, v.v… nhưng cho định nghĩa CNHTXHCN chưa hoàn thiện cũng trở nên phê phán là xét lại như Trần Dũng, Vương Nhược Vọng, v.v… Đến 1958 Nxb. Văn nghệ mới cho ra hai tập Bàn về CNHTXHCN gồm 58 bài phê phán.

Để bảo vệ CNHTXHCN, Trung Quốc còn cho dịch một số trong những tài liệu của những học giả Liên Xô ủng hộ CNHTXHCN. Ví dụ bài CNHTXHCN – phương pháp sáng tác của nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp Liên Xô của Trôfimov, v.v.. Nxb.Văn học nhân dân cho in cuốn Các nhà văn Liên Xô bàn về CNHTXHCN (1960). Tạp chí Dịch thuật cho in cuốn Bảo vệ CNHTXHCN (1958) phân thành hai tập, tập một gồm những nội dung bài viết của giới văn học Liên Xô bảo vệ “CNHTXHCN”, tập hai gồm những nội dung bài viết của giới nghiên cứu và phân tích Đông Âu về CNHTXHCN.

Ngoài một số trong những ấn phẩm dịch và một số trong những bài phê phán ra, còn tồn tại một số trong những bài của Mao Thuẫn, Quách Mạt Nhược, Qua Bảo Quyền… cũng chính thức ủng hộ và bảo vệ CNHTXHCN. Quách Mạt Nhược không những coi CNHTXHCN là “ngọn cờ hồng tươi rói” mà còn coi những ý kiến sự không tương đương là cuộc đấu tranh chính trị (Văn nghệ báo số 30-1957).

Năm 1958, ở Trung Quốc xuất hiện trào lưu “nhảy vọt”. Quan hệ giữa hai đảng, hai nhà nước Xô-Trung có hiện tượng kỳ lạ rạn nứt, nên Mao Trạch Đông không đề xướng CNHTXHCN của Liên Xô nữa, mà đưa ra phương pháp sáng tác mới của riêng mình, đó là yếu tố “phối hợp giữa chủ nghĩa hiện thực cách mạng và chủ nghĩa lãng mạn” (gọi tắt là “hai phối hợp”). Trong một bài rỉ tai ở Hội nghị Thủ Đô  của Trung ương Đảng tháng 8-1958, khi bàn đến con phố tăng trưởng của thơ mới Trung Quốc, Mao Trạch Đông nói nội dung của thơ mới nên là “sự thống nhất trái chiều giữa chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa lãng mạn”. Cùng năm đó, tháng bốn, Quách Mạt Nhược khi vấn đáp ban sửa đổi và biên tập Văn nghệ báo về bài từ Trả lời Lý Thục Nhất – theo điệu Điệp Luyến hoa của Mao Trạch Đông, ông nhận định rằng bài từ đó là “sự phối hợp điển hình của chủ nghĩa lãng mạn cách mạng và chủ nghĩa hiện thực cách mạng” (Văn nghệ báo số 7-1958. Sau đó ít lâu, Văn nghệ báo số 9-1958 cho đăng một số trong những bài của mấy nhà thơ dưới tiêu đề Sự phối hợp giữa chủ nghĩa hiện thực cách mạng và chủ nghĩa lãng mạn cách mạng. Nhưng những nội dung bài viết này mới chỉ bàn đến “Hai phối hợp” ở trong thơ. Cho mãi đến khi tạp chí Hồng kỳ (1.6.1958) đăng bài Dân ca mới mở ra con phố mới cho thơ ca của Chu Dương thì mới chính thức truyền đạt tinh thần của buổi rỉ tai của Mao Trạch Đông nói ở trên và nói rõ ý nghĩa của “Hai phối hợp”. Chu Dương viết: “Đồng chí Mao Trạch Đông nêu ra văn học toàn bộ chúng ta nên là yếu tố phối hợp giữa chủ nghĩa hiện thực cách mạng và chủ nghĩa lãng mạn cách mạng. Đó là khái quát khoa học về kinh nghiệm tay nghề lịch sử văn học, là chủ trương vô cùng đúng chuẩn vị trí căn cứ vào nhu yếu và điểm lưu ý của thời đại trước mắt mà nêu ra. Nó nên trở thành phương hướng phấn đấu của những người dân làm công tác thao tác văn học nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp” (Chu Dương văn tập. T.3, P5). Như vậy là, khẩu hiệu “Hai phối hợp” không phải Mao Trạch Đông trực tiếp nói ra mà là vì Chu Dương truyền đạt ý của Mao Trạch Đông cho giới văn học Trung Quốc biết.

Có điều nên để ý quan tâm là, khi khẩu hiệu “Hai phối hợp” mới nêu ra, nó đang chưa thay thế ngay cho CNHTXHCN, do đấy báo chí Trung Quốc từ 1958 cho tới đầu trong năm 60 vẫn dùng tuy nhiên tuy nhiên cả hai khẩu hiệu. Họ nói hai phương pháp sáng tác này sẽ không còn xích míc với nhau mà tương hỗ update lẫn nhau. Như vậy, ta thấy Trung Quốc không hề để ý đến ý kiến của Ximonov mà ngày càng thiên về “Cách mạng” và “tô hồng” nên mới nêu ra “Hai phối hợp”. Trong buổi rỉ tai ở Đại học Bắc Kinh tháng 11-1958, Chu Dương nói: “Chúng ta không phủ định CNHTXHCN, nhưng về khối mạng lưới hệ thống CNHTXHCN này toàn bộ chúng ta cũng hoàn toàn có thể nghiên cứu và phân tích một chút ít… Cá nhân tôi nhận định rằng, cách nêu yếu tố phối hợp giữa chủ nghĩa hiện thực cách mạng và chủ nghĩa lãng mạn cách mạng là tương đối toàn vẹn và tổng thể” (Chu Dương văn tập, T.3, P60).

Thời “cách mạng văn hoá” (1960-1976), trong toàn cảnh văn học Trung Quốc đoạn tuyệt giao lưu với văn học quốc tế, thì việc trình làng, dịch thuật và bàn về CNHTXHCN gần như thể rơi vào trạng thái ngưng trệ. Ngoại trừ vài tạp chí dịch lưu hành nội bộ đăng vài bài của những tác giả Liên Xô về CNHTXHCN, còn mọi người chỉ từ biết “mấy vở kịch mẫu mực cách mạng” và được giới cầm quyền đương thời lý giải chúng là thành quả của phương pháp sáng tác “hai phối hợp”.

Bắt đầu từ lúc cuối trong năm 70 – nghĩa là thời kết thúc cách mạng văn hoá – giới văn học Phục hồi lại việc dịch và trình làng về CNHTXHCN. Năm 1979, Sở nghiên cứu và phân tích văn học quốc tế thuộc Viện khoa học Xã hội Trung Quốc cho in tập Những yếu tố CNHTXHCN thập niên 70 – Thảo luận về lý luận “khối mạng lưới hệ thống mở” của Liên Xô; năm 1981, Nxb. Văn học quốc tế in cuốn Tập thảo luận về CNHTXHCN của Liên Xô.

Đầu thời kỳ thay đổi, Mao Thuẫn vẫn tôn vinh CNHTXHCN và nhận định rằng hai phương pháp sáng tác CNHTXHCN và “Hai phối hợp” là nhất trí, nhưng ông khởi đầu nhắc nhở mọi người: không thể coi “Hai phối hợp” là phương pháp  nên phải tuân theo(3) Chu Dương khởi đầu có vẻ như cởi mở hơn. Tháng 12-1978 trong buổi toạ đàm sáng tác văn học ở Quảng Đông, sau khi nhắc tới “Hai phối hợp”, ông nói: “Bất cứ khẩu hiệu sáng tác nào đều tránh việc trở thành công xuất sắc thức và giáo điều trói buộc… Chúng ta cần đề xướng phương pháp sáng tác mà toàn bộ chúng ta cho là tốt nhất, đồng thời càng nên phải cổ vũ phong phú hoá phương pháp sáng tác và phong thái sáng tác, không yên cầu nhất luật như nhau” (Chu Dương văn tập. T.5, P178). Ở đây, có điều khác với Mao Thuẫn là ông không nói “Hai phối hợp” và CNHTXHCN là như nhau.

Từ 1980 trở về sau, Chu Dương không nhắc tới khái niệm CNHTXHCN và cũng không nhắc gì đến “Hai phối hợp” nữa, mà chỉ nhấn mạnh yếu tố “chủ nghĩa hiện thực cách mạng”. Ví dụ, tháng 2-1980, trong một buổi tọa đàm về sáng tác ngữ cảnh, khi thấy có người đòi Phục hồi lại truyền thống cuội nguồn hiện thực chủ nghĩa của nền văn học mới thời Ngũ tứ, trở về như thời Ngũ tứ, Chu Dương nói: “Một thời hạn trước kia toàn bộ chúng ta kiên trì cầm chừng con phố sáng tác hiện thực chủ nghĩa. Thời kỳ Lâm Bưu và “bọn bốn tên” ngang ngược hoành hành, chủ nghĩa hiện thực bị dày xéo hoàn toàn, giờ đây nhấn mạnh yếu tố lại chủ nghĩa hiện thực là rất thiết yếu. Nhưng không phải quay trở lại trước kia một cách đơn thuần và giản dị, mà nay trong Đk mới, hãy lấy tinh thần mới để Phục hồi và tăng trưởng chủ nghĩa hiện thực cách mạng” (Chu Dương văn tập. T.5, P211-212). Qua đây hoàn toàn có thể thấy áp lực đè nén đòi trở lại truyền thống cuội nguồn hiện thực chủ nghĩa đã ảnh hưởng tới Chu Dương.

Từ cuối thập niên 70 trở đi, giới nghiên cứu và phân tích văn học Liên Xô của Trung Quốc khởi đầu viết bài phản hồi về “khối mạng lưới hệ thống mở của CNHTXHCN” của Liên Xô. Gần như đồng thời, một số trong những nhà lý luận cũng khởi đầu viết bài phỏng vấn, nghi ngờ “Hai phối hợp”. Ví dụ, bài “Hai phối hợp” hoàn toàn có thể trở thành phương pháp sáng tác được không? của Chu Ân Bân (1979); Phương pháp sáng tác “Hai phối hợp” và tư tưởng tả khuynhcủa Lưu Quang (1980); Nghi ngờ về phương pháp sáng tác “Hai phối hợp” của Đinh Phúc Nguyên (1989), v.v… Những bài văn trên đều gắn “Hai phối hợp” với tư tưởng tả khuynh và phủ định “Hai phối hợp” là một phương pháp sáng tác tồn tại độc lập.

Cuối thập niên 80 của thế kỷ XX, tình hình chính trị xã hội Liên Xô có dịch chuyển, làm cho giới văn học của nước này từ từ công khai minh bạch không tin, phê phán, phủ định CNHTXHCN. Giới báo chí Trung Quốc kịp thời trình làng hành động này. Ngày 22/3/1989 Báo văn học Liên Xô lại công bố một tin mới: Đại hội đại biểu những nhà văn Liên Xô lần thứ 9 vừa thông qua Điều lệ mới. Điều lệ viết: Thương Hội nhận định rằng “tự do sáng tác là yếu tố kiện không thể thiếu để tăng trưởng văn học”. Thương Hội “sẽ như trước kia ủng hộ phương pháp hiện thực chủ nghĩa và những tác phẩm có lý tưởng xã hội chủ nghĩa”. Điều nhất là trong điều lệ mới khi đề cập đến phương pháp sáng tác, tránh né khái niệm CNHTXHCN. Như vậy là văn học Liên Xô ở đầu cuối đã từ bỏ khái niệm và định nghĩa về CNHTXHCN.

Gần như đồng thời, giới văn nghệ Trung Quốc cũng lên tiếng phủ định CNHTXHCN. Đầu tiên là bài CNHTXHCN không phải là phương pháp sáng tác độc lập của Lý Lưu Cơ đăng trên Trung Châu học san số 5-1988. Tác giả nói, CNHTXHCN chỉ là một tư trào văn học, chứ không phải là một phương pháp và chủ trương tư trào văn học này “chỉ là một nhà trong trăm nhà, là một phái trong những phái văn học, nó sẽ đối đầu đối đầu vĩnh cửu cùng với những đối thủ cạnh tranh cạnh tranh khác, nó hoàn toàn có thể tiếp tục tăng trưởng”. Như vậy là bài của Lý Lưu Cơ mới chỉ phủ định sự tồn tại độc lập duy nhất của CNHTXHCN, chứ chưa phủ định định nghĩa và khái niệm CNHTXHCN.

Ý kiến phủ định quyết liệt là của nhà nghiên cứu và phân tích Dương Xuân Thời. Ông viết hai bài liền. Bài thứ nhất mang tên là Suy nghĩ lại về CNHTXHCN đăng trên Văn hối báo ngày 12-1-1989, bài thứ hai mang tên làPhê phán CNHTXHCN đăng trên Văn học phản hồi, số 2-1989. Cả hai bài đều nhất trí nhận định rằng: “CNHTXHCN không phải là tư trào văn học có tính tự phát, nó không còn cơ sở tự nhiên trong sáng tác văn học, mà là một mô thức văn học do kết cấu quyền lực tối cao chính trị dựa theo ý chí vương quốc mà chế tác ra”, tác giả nhận định rằng “thực tiễn lịch sử của CNHTXHCN có tính phủ định, nó làm cho văn học bị hạ thấp thành thứ phụ thuộc của hình thái ý thức, thành con điếm của chính trị”. Ở Liên Xô, nó cắt đứt truyền thống cuội nguồn hiện thực chủ nghĩa lớn lao của nước Nga từ thế kỷ XIX trở lại đây, nó tạo ra một loạt tác phẩm hiện thực giả tạo, dẫn đến việc suy thoái và khủng hoảng của văn học thời Stalin. Ở Trung Quốc nó cắt đứt truyền thống cuội nguồn hiện thực chủ nghĩa thời Ngũ tứ, nó đánh mất chủ nghĩa hiện thực vốn rất yếu ớt của Trung Quốc “Việc phê phán tư tưởng Hồ Phong, thực ra là CNHTXHCN đã bóp chết lý luận hiện thực chủ nghĩa của thời Ngũ tứ”. Theo ông, cái gọi là CNHTXHCN hoặc “Hai phối hợp”, thực ra là một loại “chủ nghĩa cổ xưa mới”, tức là “nhấn mạnh yếu tố việc khống chế của hình thái ý thức riêng với văn học (Văn nghệ tòng thuộc chính trị), lấy lý tính để trang sức đẹp giả tạo cho hiện thực (nhấn mạnh yếu tố tính lý tưởng và chủ nghĩa lãng mạn). Nó vừa làm mất đi tinh thần phê phán của chủ nghĩa hiện thực lại vừa không còn tinh thần phản kháng của chủ nghĩa lãng mạn. Tác giả nhận định rằng: “chủ nghĩa hiện thực thế kỷ XIX và chủ nghĩa hiện thực thời Ngũ tứ là chủ nghĩa hiện thực chân chính. Chỉ hoàn toàn có thể trên cơ sở này tăng trưởng chủ nghĩa hiện thực chứ không thể dưới tiền đề phủ định cơ sở này mà tạo ra một CNHTXHCN khác, làm như vậy chỉ hoàn toàn có thể chủ nghĩa hiện thực giả tạo”.

Ý kiến của Dương Thời Xuân bị một vài nhà lý luận bảo thủ phản bác lại, nhưng họ lại nêu ra một ý kiến mới. Ví dụ nhà nghiên cứu và phân tích Trần Liêu dưới tiền đề xác lập CNHTXHCN, ông phủ định “Hai phối hợp”. Ông nhận định rằng “Hai phối hợp” xuất hiện trong toàn cảnh “chống phái hữu” đang mở rộng, “đại nhảy vọt” đang dâng cao và những người dân theo chủ nghĩa giáo điều cho CNHTXHCN đã lỗi thời và dùng “Hai phối hợp” để thay thế CNHTXHCN, kết quả là tạo ra hàng loạt tác phẩm hiện thực giả tạo và lãng mạn rẻ tiền. Do đấy Trần Liêu nhận định rằng cần triệt để phủ định “Hai phối hợp” và kiên trì CNHTXHCN (Văn hối báo3-3-1989).

Tiếng nói của Trần Liêu rơi vào lạc lõng, chẳng ai đống ý. Từ cuối thập niên 90 của thế kỷ XX, dường như không còn ai coi CNHTXHCN là phương pháp cơ bản của sáng tác văn học Trung Quốc nữa. Sự cáo biệt CNHTXHCN cũng thể hiện ở những giáo trình lý luận văn học ở những trường Đại học. Giờ đây người ta chỉ nói tới chủ nghĩa hiện thực còn những khái niệm “phối hợp chủ nghĩa hiện thực cách mạng và chủ nghĩa lãng mạn cách mạng” hoặc CNHTXHCN đã biến mất khỏi những giáo trình lý luận văn học.

(GS.Lê Huy Tiêu)

__________________

(1) Chu Dương (1908-1989) tên thật là Chu Vận Nghi quê tỉnh Hồ Nam .

(2) Simonov: Những yếu tố tăng trưởng văn học Liên Xô in trong tập Văn học nhân dân Liên Xô – Tuyển tập những báo cáo và bài phát biểu ở Đại hội đại biểu những nhà văn Liên Xô lần thứ hai (Nxb. Nhân dân Văn học, 1955, P34).

(3) Mao Thuẫn toàn tập. T.27. Nxb. Văn học nhân dân, 1996, P37.

Chương 8. Kim Dung và Quỳnh Dao

Trong khoảng chừng vài chục năm qua, có hai hiện tượng kỳ lạ văn học Hán ngữ tân tiến đang không ít gây ảnh hưởng đến sinh hoạt đọc sách và xem phim ở Việt Nam. Đó là hai nhà tiểu thuyết Kim Dung (Hồng Kông) và Quỳnh Giao (Đài Loan). Nhưng giới nghiên cứu và phân tích phê bình thì không hào hứng, có chăng, chỉ phê phán qua loa. Khuynh hướng nghiên cứu và phân tích phê bình của Trung Quốc và Việt Nam vốn giống hệt trong mấy chục năm trước đó khi cải cách thay đổi. Theo khuynh hướng hiện thực xã hội chủ nghĩa trong năm trước đó đây, những tác phẩm đựơc xem là chính thống khi nó trang trọng ủng hộ công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh chống đế quốc xâm lược, đấu tranh thống nhất giang sơn. Thứ hai là những tác phẩm văn học sử thi, có tính truyền thống cuội nguồn dân tộc bản địa nhưng vẫn phải trực tiếp tương hỗ những chủ đề cách mạng kể trên. Tóm lại, văn học cách mạng yên cầu sự triệu tập cao độ vào trách nhiệm chính, không được lơi lỏng, lạc đề. Trong toàn cảnh như vậy, hai cây bút Kim Dung và Quỳnh Giao dường như lạc lõng, không ăn nhập gì với dòng văn học chính thống ở Trung Quốc, và tất yếu cũng không được trình làng, phát hành chính thức ở miền Bắc việt nam.

Công cuộc thay đổi ở Trung Quốc và Việt Nam sôi sục cuối  thế kỷ XX  cùng với việc thay đổi toàn cảnh khách quan trong nước và toàn thế giới đã đem lại cho văn học những khuynh hướng nghiên cứu và phân tích phê bình mới. Nhưng khối mạng lưới hệ thống lý thuyêt văn học không thể “ba phải“, “gió chiều nào che chiều ấy”. Chỉ có lý thuyết khoa học thực sự mới làm kẻ sỹ chân chính cầm bút viết. Nếu trước kia có những cây bút phê phán chỉ trích hai tác giả này thì này cũng là yếu tố thành thực của tớ. Ngày nay giới phê bình xác lập giá trị của hai cây bút ấy cũng là yếu tố dễ hiểu. Thời đại đã cấp cho họ công cụ lí luận và cái nhìn mới…. Để cảm nhận văn chương của hai cây bút Quỳnh Giao và Kim Dung, người nghiên cứu và phân tích cần vận dụng lý thuyết văn hoá học, ngành khoa học mới tăng trưởng ở Việt Nam khoảng chừng hai chục năm qua. Mặt khác, lý thuyết văn học cũng phải thừa nhận hiệu suất cao vui chơi  của văn chương thì mới kỳ vọng bao dung được hai cây bút ấy và những trường hợp tương tự.

Vài trong năm này, truyện của hai nhà văn Kim Dung và Quỳnh Giao chiếm một số trong những lượng nổi trội ở khắp những nhà sách.

Chắc hẳn hai cây bút này sẽ không còn khỏi do dự về khuynh hướng tư tưởng khi cầm bút. Và họ đã tìm một lối đi ở bên phía ngoài mọi ý thức hệ tư tưởng chính trị, một lối đi “trung dung”. Nói giản đơn là họ khôn ngoan tránh mọi xích míc ý thức hệ. Và họ đều thành công xuất sắc, từng người đã tạo ra fan hâm mộ riêng cho mình. Văn chương Quỳnh Giao tràn trề nữ tính, trăn trở và phản ứng với môi trường tự nhiên vạn vật thiên nhiên sống đời thường tân tiến đang “tây âu hoá“ nhàm chán. Văn Kim Dung lại lục tìm giá trị văn hoá trong quá khứ. Văn Kim Dung  đậm nam tính mạnh mẽ, ưa suy tư  triết học phương Đông, thể hiện ý thức giữ gìn và phát huy truyền thống cuội nguồn văn hoá dân tộc bản địa, ít quan tâm đến những cuộc đấu tranh thời tân tiến. Thực ra, ý tưởng của ông rất kín kẽ. Trong tiểu thuyết võ hiệp lấy toàn cảnh thời Tống, Nguyên, Minh, Thanh, tư tưởng hoà bình, hoà hợp, nhân ái, dung thứ vẫn thực hiện ra chất men say trong tâm người đọc..(ª)

Quỳnh Dao琼瑶 (Qióng Yāo)

Nữ sĩ Quỳnh Giao sinh 1938 ở tỉnh Tứ Xuyên, năm 1949 theo mái ấm gia đình trôi dạt sang lập nghiệp ở hòn đảo Đài Loan.

            Văn chương Quỳnh Giao khá giản đơn, thiếu tính hàm súc, tiềm ẩn ít hàm lượng văn hoá truyền thống cuội nguồn và ít thể hiện tư duy nghệ thuật và thẩm mỹ và làm đẹp mới mẻ tân tiến. Ngay giới cầm bút phê bình ở Đài Loan cũng ngần ngại, ít chiụ lên tiếng. Đến nay vẫn chưa thấy khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích phê bình nào viết về tiểu thuyết Quỳnh Giao ! Thử đọc lướt qua những tên thường gọi tiểu thuyết của nữ sĩ này, toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể hiểu ngay tình trạng đó : Vẫn về bên anh, Hãy ngủ yên tình yêu, Hồ ly trắng, Như cánh bèo trôi, Đoạn cuối cuộc tình, Một khúc thu ca, Giông bão, Trôi theo làn nước, Bọt sóng, Mãi mãi yêu thương, Ảo mộng, Cánh chim trong giông bão, Tình đã chia xa, Hỏi áng mây chiều, Bông cúc vàng, Bên bờ quạnh hiu, Xóm vắng, Như mây hoàng hôn, Lao xao trong rừng, Một sáng ngày hè, Chớp bể mưa nguồn, Dây tơ hồng, Hoa hồng khóc trong đêm, Tuyết Kha, Tình như bọt biển, Vòng tay kỷ niệm, Thiên đường bốc cháy, Vội vã, Tôi là một áng mây, Bên làn nước, Giọt lệ tương tư, Tình vẫn đẹp sao, Băng Nhi, Chiếc áo mộng mơ, Cánh nhạn đơn độc, Mùa thu lá bay, Dòng sông lý biệt, Tình buồn, Hoàn Châu công chúa … (tổng số 60 cuốn tiểu thuyết và mấy tập truyện ngắn) . Đặc biệt, với tác phẩm Hoàn Châu công chúa, với phong thái “cổ trang” đậm tính lãng mạn truyền thống cuội nguồn mê hoặc, nữ sĩ đã gây bất thần cho fan hâm mộ quen thuộc của bà, đồng thời khiến những người dân xưa nay thường chê “tiểu thuyết tính cảm ủy mị Quỳnh Giao“ phải để ý quan tâm. Bà kịp nhớ lại rằng người Trung Quốc rất ưa những chuyện gắn sát với lịch sử dân tộc bản địa, với quá khứ. Chưa biết số lượng fan hâm mộ của Quỳnh Giao nhưng chắc chắn là khá lớn. Chiếm hầu hết thường là giới nữ sinh, giới nội trợ. Như thế cũng là một thành công xuất sắc lớn. Văn chương của bà đã và đang phục vụ nhu yếu đọc truyện của hàng triệu người. Giới điện ảnh cũng tiếp tục làm phim trên những tiểu thuyết của Quỳnh Giao, thêm một lần nữa họ hội ngộ fan hâm mộ của bà.

KIM DUNG金庸 [Jīn Yōng]

Kim Dung sinh vào lúc chừng trong năm 20 ở Triết Giang. Đến năm 1948, tốt nghiệp ĐH Luật ông chuyển sang Hồng Kông lập nghiệp (một năm trước đó cột mốc lịch sử 1949: giang sơn Trung Hoa to lớn chia ba, 3 ý thức hệ trên 3 lãnh thổ)

Nhà văn Kim Dung có 12 bộ tiểu thuyết võ hiệp kỳ tình, vừa tiếp nối đuôi nhau truyền thống cuội nguồn tiểu thuyết võ hiệp Tống Nguyên Minh Thanh, vừa thể hiện cái nhìn tân tiến, suy ngẫm từ tân tiến. Thậm chí người ta xác lập ông đã tạo ra một trào lưu tiểu thuyết võ hiệp kì tình tân tiến.  Nhiều cây bút đã viết nên những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích Kim Dung đồ sộ ngang với số sách Kim Dung viết ra. Đây là  trường hợp tác giả sáng tạo ra cả tác phẩm văn chương và những khu công trình xây dựng văn hoá. Số lượng 12 tiểu thuyết của Kim Dung tuy có thấp hơn Quỳnh Giao nhưng số chữ thì không kém (người Trung Quốc đo đếm văn chương bằng số chữ chứ không tính theo số trang, số quyển): Thư kiếm ân cừu lục, Bích huyết kiếm, Xạ điêu anh hùng truyện, Thân điêu hiệp lữ, Tuyết sơn phi hồ, Lãnh nguyệt bảo đao, Ỷ thiên Đồ long ký, Tố tâm kiếm (Liên thành quyết), Thiên Long bát bộ, Hiệp khách hành, Tiếu ngạo giang hồ, Lộc Đỉnh ký .

Đọc sách Kim Dung, nhu yếu nghiên cứu và phân tích phê bình phát sinh ào ạt từ Trung Quốc đến Việt Nam. Đây là vinh dự của những tác gia lớn, tác phẩm phong phú, hình tượng phức tạp đa nghĩa. Nhờ phê bình nghiên cứu và phân tích, đời sống văn học càng náo nhiệt hơn, gợi hướng quần chúng đi vào chiều sâu sau khi đã thoả mãn nhu yếu vui chơi. Qua tác phẩm, nhà văn đóng dấu ấn thâm thúy vào đời sống tinh thần, văn hoá của dân tộc bản địa… Với những tác phẩm lớn, ý nghĩa của nó vựơt ra ngoài biên giới địa lý hạn hẹp, đi tìm cộng hưởng trong toàn thế giới loài người. Giới văn học Trung Quốc có những khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích về Kim Dung (đã dịch in ở Việt Nam) như: Trần Mặc viết “Bàn về những nhân vật trong tiểu thuyết Kim Dung”, Trần Tấn Tài “Mơ và thực trong tiểu thuyết Kim Dung”, Bành Hoa, Triệu Kính Lập “Kim Dung, cuộc sống và tác phẩm”, Vương Hải Hồng, Trương Hiểu Yến “Giải mã tiểu thuyết Kim Dung” … Ở Việt Nam cũng luôn có thể có một số trong những cây bút phê bình nghiên cứu và phân tích Kim Dung như Nguyễn Duy Chính viết “Đọc Kim Dung tìm hiểu văn hoá Trung Quốc”. Trần Thức viết “Kim Dung- tác phẩm và dư luận” (tuyển chọn), Huỳnh Ngọc Chiến viết “Lai rai chén rượu giang hồ”, đặc biệt quan trọng cây bút Vũ Đức Sao Biển, được gọi là nhà Kim Dung học của Việt Nam đã xuất bản cuốn sách nghiên cứu và phân tích 4 cuốn “Kim Dung giữa đời tôi” với rất chất lượng.

Nếu bạn đã từng đọc truyện Kim Dung thì nên đọc thêm một trong những cuốn khảo luận nghiên cứu và phân tích đã nêu trên. Thông thường, đọc xong tác phẩm, người đọc chưa tận thưởng hết những gía trị của nó, và sẽ chỉ thoả mãn khi đọc được những nội dung bài viết của người phê bình, bởi họ  nghiên cứu và phân tích mở rộng và đào sâu tác phẩm. Sự ngộ nhận nào đó của người đọc sẽ tiến hành xoá bỏ khi đọc qua ý kiến của giới phê bình nghiên cứu và phân tích. Đọc sách và suy tưởng, buôn chuyện với nhau nữa, cũng là một thú vị trên đời. Theo tôi. trước hết, bạn nên tìm đọc cuốn sách nghiên cứu và phân tích Kim Dung giữa đời tôi của nhà giáo, nhà báo Vũ Đức Sao Biển ở thành phố Hồ Chí Minh (cũng là nhạc sĩ đã viết hai ca khúc nổi tiếng: Thu, hát cho những người dân và Điệu buồn phương Nam) .

Nếu chưa đọc hết Kim Dung, bạn chỉ việc đọc bộ Hiệp khách hành, cuốn sách nhỏ nhất trong 12 tác phẩm của ông cũng đủ hiểu phong thái Kim Dung, cây bút  đã được Bắc Kinh công nhận là một trong 10 tác gia số 1 của văn học TQ thế kỷ XX.

Từ khi toàn thế giới dập tắt trận chiến tranh “lạnh”, quan điểm văn học cũng mở rộng. Văn học Trung Quốc sẽ là gồm có cả những tác giả ngưòi Hoa sống ở hải ngoại, văn học không hề bó hẹp ở chính quốc và ý thức hệ nữa.

      (P.H.N)

TỔNG KẾT VĂN HỌC TRUNG QUỐC

BỐI CẢNH VĂN HỌC TRUNG QUỐC

Đặc điểm lịch sử Trung Quốc: phân rồi hợp, hợp lại phân.Ý thức bành trướng vương quốc từ  bắt nguồn từ hai xứ Hà Nam và Sơn Ðông (cái nôi của giang sơn Trung Quốc). Lãnh chúa xứ này vừa coi rẻ vừa muốn thôn tính những vùng khác.Nhà Tần thực sự xây dựng một đế quốc đầu  tiên với  học thuyết  Pháp gia, một kiểu phát xít cổ đại khởi đầu xâm lược láng giềng Ðông Nam Á, Trung Á, Tây bắc Á. Truớc đây nhà Chu chỉ lo bao chiếm thiên hạ của tớ thôi.

Thủ lãnh xây dựng nước bao giờ cũng từ võ nghiệp (Tần Chính, Lưu Bang, Lí Uyên, Chu Nguyên Chương), tranh bá đồ vuơng, cải cách xã hội chỉ đủ lấy lòng dân, tiếp theo đó suy thoái và khủng hoảng…

Nho học sẽ là “tôn giáo nhà nuớc” luôn luôn bị những giai cấp phong kiến chế tác, cải biên “dĩ không bao giờ thay đổi ứng vạn biến” nhằm mục đích củng cố quyền lực tối cao của tớ và giữ giang sơn vương quốc đế chế ổn định. Phật  giáo được Nho hoá, Trung quốc hoá và Ðạo Lão cũng trở nên cải biến theo mỗi thời đại..

Quyền lực đế chế và văn hoá phong kiến rất bền vững đã khắc chế được sự tăng trưởng đô thị trong vòng chính sách phong kiến. Do vậy, Trung Quốc  không thể canh tân, duy tân thuận tiện và đơn thuần và giản dị khi cái gốc phong kiến còn quá vững và sâu bền .

Trong 80 năm cận đại, nước Trung Hoa phong kiến chịu sự nhục nhã trước đó chưa từng có trong lịch sử và đến đây kết thúc trên hai nghìn năm phong kiến lâu dài nhất toàn thế giới (từ  thế kỉ 3 truớc công nguyên đến hết thế kỉ 19).

CÁC LOẠI THỂ VĂN HỌC TRUNG QUỐC

Trữ tình: Kinh thi, Sở từ, phú Hán, thơ Đường, từ Tống, thơ tân tiến tự do.

Tự sự: Thần thoại truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện truyền kỳ thời Đường, Sử ký, tiểu thuyết Minh Thanh, tiểu thuyết tân tiến.

Kịch: Hý kịch dân gian, kịch thơ thời Nguyên. Ba hệ Nho Phật và Ðạo đều tránh xung đột nên kịch kém tăng trưởng. Kịch tân tiến tiếp tục theo phong thái Tây Âu.

Tản văn, tạp văn: Bách gia chư tử, tạp văn tân tiến.

Nghiên cứu lý luận phê bình văn học

Khổng Tử sưu tầm, biên soạn Kinh thi và phê bình, giảng dạy .

Trần Tử Ngang cải cách Đường thi, Bạch Cư Dị bàn mở rộng nâng cao thơ Đường,

Kim Thánh Thán, Mao Tôn Cuơng nghiên cứu và phân tích phê bình tiểu thuyết Minh, Thanh

Lưu Hiệp viết Văn tâm điêu long nghiên cứu và phân tích văn chương cổ xưa Trung Quốc.

Bộ phận văn học của Tứ khố toàn thư do nhà Thanh biên soạn tập thể (một loại từ điển bách khoa Trung Quốc).

Nhà thơ Viên Mai nghiên cứu và phân tích thơ Tùy viên thi thoại.

Nhà văn Chung Vinh nghiên cứu và phân tích văn chương cổ. v.v…

Ta hoàn toàn có thể nhận thấy 3 yếu tố nổi trội của văn chương Trung Hoa là

hiện thực, nhân đạo và yêu nước

Mối quan hệ gắn bó, tuy nhiên hành của văn học Trung Quốc – Việt Nam

Trong quá khứ, văn học Trung Quốc là hình mẫu, cảm hứng cho những nhà thơ nhà văn  thời phong kiến Việt Nam. Quan hệ gắn bó đặc biệt quan trọng suốt nghìn năm ấy đã góp thêm phần quan trọng tạo ra nền văn học cổ xưa Việt Nam với những tác gia, tác phẩm tiêu biểu vượt trội : Thơ văn Lí Trần (Trần Quốc Tuấn, những thiền sư Dương Không Lộ, Lý Trường, Mãn Giác, Đặng Dung, Phạm Ngũ Lão), Nguyễn Trãi, Lý Tử Tấn, Lê Thánh Tôn, Bà huyện Thanh Quan, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lê Quí Đôn, Nguyễn Dữ, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Du, Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Khuyến…

Văn học Trung Quốc đương đại vẫn được nhà văn Việt Nam hào hứng đọc rút kinh nghiệm tay nghề và phấn đấu đuổi theo. Trên toàn cảnh lịch sử xã hội tương đương, văn học TQ vẫn luôn luôn đi  trước một bước so với Việt Nam. Duy chỉ có sự rất khác nhau là quy trình 1949 đến 1976. Trong quy trình đó, văn học TQ say mê xây dựng “chủ nghiã xã hội” thì văn học Việt Nam đặt trách nhiệm đấu tranh thống nhất giang sơn, kháng chiến chống Mỹ lên số 1 và ưu tiên hơn hết. Chủ đề xây dựng chủ nghiã xã hội ở việt nam chỉ giữ vai trò thứ hai. Rất như mong ước việt nam không phạm phải những tổn thất kinh khủng, không còn “những cái chết uất ức trong hoà bình” như ở TQ quy trình 1966-1976. Bản sắc dân tộc bản địa Việt Nam, cũng như phương châm của Đảng CSVN, rực rỡ ở đoạn là: không bao giờ đồng ý cực đoan quá “tả” ! Đó là một như mong ước của người Việt toàn bộ chúng ta.

Văn học Việt Nam  tiếp tục nghiên cứu và phân tích, học tập những tiến bộ của văn học TQ đương đại để xây dựng tư tưởng phong thái riêng, duy trì bản sắc văn hoá dân tộc bản địa Việt Nam.  Bàn về văn học đương đại TQ, như người TQ nói về tiểu thuyết Hồng Lâu Mộng, toàn bộ chúng ta hoàn toàn có thể nói rằng: “Khai đàm bất thuyết Trung văn học, Độc tận thi thư diệc uổng nhiên” (Mở miệng rỉ tai mà không bàn đến văn học Trung Quốc thì đọc hết sách thiên hạ cũng uổng phí).

Văn học Trung Quốc tân tiến còn phải kể tới hai nhà văn khá quen thuộc với fan hâm mộ Việt Nam: nữ văn sĩ Quỳnh Giao (nhà văn tâm lí xã hội của quần chúng dân dã) sống ở Đài Loan và Kim Dung (nhà văn võ hiệp ái tình dã sử) sống ở Hồng Công.

Giai đoạn văn học đương đại Trung Quốc đang nở rộ những mùa gặt tiểu thuyết, nhưng cũng như Việt Nam, đang dò dẫm đi tìm một hướng sáng tác mới, rộng mở thênh thang hơn bao giờ hết. Nhưng họ không quên thừa kế truyền thống cuội nguồn rực rỡ phong phú của văn học cổ đại và trung đại.

™

PHỤ LỤC 1

BẢNG ÐỐI CHIẾU NIÊN ÐẠI TRUNG QUỐC VÀ VIỆT NAM

VIỆT NAM

TRUNG QUỐC

Nước Văn Lang – cách đó 4000 năm

-Văn hóa Phùng Nguyên

-Văn hóa Ðồng Ðậu, Gò Mun

-Văn hóa Ðông Sơn

Nước Âu Lạc

Vua An Dương vương Thục Phán

Nửa sau thế kỉ 3 tr CN

Chiến tranh xâm lấn của Triệu Ðà

Âu Lạc diệt vong (179 tr.C.N )

Thuộc Triệu (179- 111 tr.CN)

Thuộc Tây Hán (111- 24 sau CN)

Thuộc Ðông Hán (25- 204)

Cuộc k/n Hai Bà Trưng (40)

Thuộc Ngô / Tam quốc (244-280 )

Khởi nghĩa Bà Triệu (248)

Thuộc Tấn (280-420)

Thuộc Tống (420- 479)

Thuộc Tề  (479-505)

Thuộc Lương (504-543)

Nuớc Vạn Xuân (544-603 )

Thuộc Tùy (603-617)

Thuộc Ðường (618-906)

Cuộc khởi nghĩa Mai Thúc Loan (722)

Cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng (766-791)

Họ Khúc giành quyền tự chủ (905-930)

Dương Ðình Nghệ (931-937)

Ngô Quyền thắng lợi Bạch Ðằng (938)

Ngô Vương (939-967)

Ðinh (968-980)

Tiền Lê (980-1009)

Lê Hoàn và k/c chống Tống lần 1 (981)

Nhà Lý (1010-1225)

K/c chống Bắc Tống lần 2 (1075-1077)

Nhà Trần (1225-1400)

K/c chống Nguyên Mông (1258)

K/c chống Nguyên Mông lần 2 (1285)

K/c chống Nguyên lần 3 1287-1288)

Hồ (1400-1407) Quý Ly

Hậu Trần (1407-1413)

Thuộc Minh (1414-1427)

-Kháng chiến chống Minh (1406-1407)

-Khởi nghĩa Trần Ngỗi (1409-1413)

-K/nghĩa Trần Quý Khoáng (1409-1413)

–         K/nghĩa Lam Sơn (1418) và đại thắng quân Minh 1427 .

Nhà Lê (1428-1527, trước Lê -Trịnh)

Nhà Mạc (1527-1595 )

Hậu Lê (Lê -Trịnh):1533-1788

(Ðàng Ngoài & ÐàngTrong chúa Nguyễn)

Tây Sơn (1788-1802) Nguyễn Huệ

Kháng chiến chống Mãn Thanh (1788-1789)

Nhà Nguyễn (802-1945) (+)

Cánh mạng Tháng Tám 1945

Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (1945-1975)

Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam

(từ 1976)

Nhà Hạ (tk 21-17 tr.CN)

Thương (17-11tr CN) và Aân

Chu: Tây Chu  (11-8 tr.CN)

Ðông Chu (8-3 tr.CN) :

–         Xuân Thu (8-5 tr.CN)

–         Chiến Quốc (5-3 tr.CN)

Tần (221-206 tr CN)

Hán: Tây Hán (206 tr CN-24 sau CN)

Ðông Hán (25- 220)

Tam quốc (220-280) :

–         Ngụy  220-265

–         Thục  221- 265

–         Ngô   222-280

Tấn : Tây Tấn (265- 316)

Ðông Tấn(317-420)

Nam Bắc triều (420-589)

Nam triều (420-589)

Tống (420- 479)

Tề  (479-502)

Lương (502-557)

Trần (557-589)

Bắc Nguỵ 386-534, Đông Nguy 534-550, Bắc Tề 550-577 Tây Nguỵ 535-556, Bắc Chu 557-581

Tùy (581-617)

Ðường (618- 907)

Ngũ Ðại (907- 960)

Bắc Tống (960-1127)

Nam Tống (1127-1279)

Liêu  907-1125,  Kim 1115-1234

Nguyên (1271-1368)

Minh (1368- 1644)

Thanh (1644 – 1911)

–         Thuận Trị ,

–         Khang Hy ,

–         Ung Chính

–         Càn Long ,

–         Gia Khánh,

–         Hàm Phong (chồng Từ Hy), Ðồng Trị (hai bà),Từ Hi, Đạo Quang, Quang Tự & Phổ Nghi.

Trung Hoa Dân Quốc (1911-1949 )

Cộng Hòa Nhân dân Trung Hoa từ 1949

(+) Ghi thêm về những vua nhà Nguyễn

Minh Mạng (1820),

Thiệu Trị     (1841),

Tự Ðức       (1848),

Kiến Phúc   (1883),

Hàm Nghi     (1885),

Ðồng Khánh (1886),

Thành Thái   (1889),

Duy Tân        (1907),

Khải Ðịnh      (1916),

Bảo Ðại        (1926-1945).

PHỤ LỤC 2

10 NHÂN VẬT VĂN HÓA ẢNH HƯỞNG NHẤT NƯỚC TRUNG QUỐC MỚI

Mạng www.china.com.cn, văn phòng thông tin chính phủ nước nhà TQ tổ chức triển khai bầu chọn

          (Chỉ bầu chọn tác giả sau ngày xây dựng nước Trung Hoa mới 1.10.1949)

BẢNG XẾP HẠNG VĂN HỌC

1.      Lão Xá nhà văn TQ (1899-1966)

2.      Băng Tâm nhà thơ TQ (1900-1999)

3.      Hải Tử nhà thơ TQ (1964-1989)

4.      Ba Kim nhà văn TQ (1904-2005)

5.      Kim Dung, nhà văn Hồng Công (1924 – )

6.      Quỳnh Dao, nữ nhà văn Đài Loan (1938 – )

7.      Trương Ái Linh, nữ nhà văn Hoa kiều Mỹ (1920-1995)

8.      Phó Lôi,  phiên dịch, phản hồi văn học TQ

9.      Hàn Hàn, nhà văn TQ (1982-)

10.  Tam Mao, nữ nhà văn Đài Loan (1943-1991)

BẢNG XẾP HẠNG TỔNG HỢP (văn chương, sân khấu, âm nhạc)

1        Đặng Lệ Quân, ca sĩ Đài Loan

2.  Vương Phi, ca sĩ Hongkong

3.      Châu Kiệt Luân, ca sĩ Đài Loan

4.      Hàn Tái Phấn diễn viên kịch TQ

5.      Lão Xá, nhà văn  TQ(1899-1966 tự tử chết trong CMVH)

6.      Mao Uy Đài, diễn viên Việt kịch TQ

7.      Băng Tâm nhà thơ, nhà văn 1900-1999 TQ

8.      Lỗ Đại Hữu, nhạc sĩ Đài Loan

9.      Hà Chiếm Hào, nhạc sĩ TQ

10.  Triệu Lệ Dung, diễn viên kịch TQ

—

PHỤ LỤC 3

DANH MỤC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Về MÔN VĂN HỌC TRUNG QUỐC

1. Đặc điểm nghệ  thuật của những bài thơ tình bằng hữu tiêu biểu vượt trội trong Đường Thi

      (SV Dương Thị Thúy Hằng, lớp ĐH 1C3, Khóa 1)

2. Hình tượng “Gió” trong thơ Đường     (SV Tạ Thanh Hảo, lớp ĐH 2C2, Khóa 2)

3. Tìm hiểu cảm hứng xuất thế trong thơ Đường

     (SV Trần Văn Cẩm,  Lớp ĐH 3C2, Khóa 3)

4.  Hình tượng nhân vật nho sinh và nhân vật phụ nữ trong “Liêu trai chí dị”

của Bồ Tùng Linh.

       (SV Nguyễn Thị Thu Giang, lớp ĐH 4C2, Khóa 4)

5. Nghệ thuật miêu tả xung đột tư tưởng giữa hai kiểu nhân vật phụ nữ quí tộc tài hoa

trong tiểu thuyết Hồng lâu mộng

    (SV Nguyễn Hoàn Anh, lớp ĐH 5C2, Khóa 5)

6. Tìm hiểu hình tượng nhân vật trong một số trong những truyện ngắn Trung Quốc đương đại

    (SV Huỳnh Phương Đan, lớp ĐH 6C2, Khóa 6)

7. Tìm hiểu tiểu thuyết “Báu vật của đời” của nhà văn Mạc Ngôn

     (SV Nguyễn Trung Nam, lớp ĐH 6C2, Khóa 6)

(Văn bản khóa luận lưu tại:

Thư viện Đại học An Giang,

Khoa sư phạm,

và Bộ môn Ngữ văn)

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo trình Văn học Trung Quốc tập I, II. GS Nguyễn Khắc Phi, GS Trương Chính, GS Lương Duy Thứ. NXB Giáo dục đào tạo và giảng dạy, 1988.

2. Thần thoại Trung Quốc, Ðinh Gia Khánh biên soạn, Nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội, Tp Hà Nội Thủ Đô 1994

3. Lịch sử văn  minh Trung  Quốc, Will Durant, ÐHSP Thành phố  Hồ Chí Minh 1990.

4. Nhân sinh quan và thơ văn Trung Hoa, Lâm Ngữ Ðường. Nhà xuất bản Ca Dao 

     Sài Gòn 1970.

5. Tinh hoa lý luận văn học cổ xưa T rung Quốc. Phương Lựu, Nxb Giáo  dục 1989

6. Một số bài giảng chuyên đề Cao học khoá XI Khoa Ngữ văn

Trường Ðại học Sư phạm Tp Hà Nội Thủ Đô 1 .

7.  Lỗ Tấn tuyển tập, Nhà xuất bản Hậu Giang 1987.

1.   Thơ Ðường (2 tập), Nhiều người dịch, Nhà xuất bản Văn học HN 1985

2.   Ðường thi, Trần Trọng Kim dịch

10 . Đường thi tam bách thủ, Ngô Văn Phú hà đông dịch, Nxb Hội nhà văn 2000

11. Thiên gia thi, Ngô Văn Phú hà đông soạn, Nxb Hội nhà văn 1998

12. Tam quốc, Tây du, Thuỷ hử, Liêu Trai chí dị, Đông chu liệt quốc, Hồng lâu mộng,

Nho lâm ngoại sử, Tình sử …

13. Lịch sử văn học tân tiến Trung Quốc, Ðường Thao chủ sửa đổi và biên tập I . Lê Huy Tiêu

và nhóm tác giả dịch  Nxb Giáo dục đào tạo và giảng dạy 1999

14. Lịch sử văn học tân tiến Trung Quốc, Ðường Thao chủ biên – tập 2 . Lê Huy Tiêu

và nhóm tác giả dịch,  Nxb Giáo dục đào tạo và giảng dạy, 2002

15. Sử Trung Quốc, Nguyễn Hiến Lê, Nxb Văn hóa 1999 hai tập .

16. Thi tiên Lí Bạch, Lê Ðức Niệm, Nxb Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh 2001

17. Tống từ. Nguyễn Xuân Tảo biên dịch. Nxb Văn học 1999

18. Thi ca từ Trung Hoa, Phùng Hoài Ngọc, Nhà xuất bản Đại học vương quốc tp.Hồ Chí Minh

2008

19. Tứ thư, Tp Hà Nội Thủ Đô, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Trần Trọng Sâm, Kiều Bách Vũ Thuân biên dịch, Tp Hà Nội Thủ Đô: 2003

20. Three ways of Asian  Wisdoms. Tp New York  1968. Nancy  Willson Ross.

Và một số trong những sách, tạp chí khác.

Mạng internet www.china.com ngày 5.03.2009

Hết

Biên giả

Phùng Hoài Ngọc

(·) Tiểu thuyết Trăm năm đơn độc của G.G Marquez, nhà văn Columbia, vùng Mỹ La tinh được giải Nobel văn học.

(ª) Trước đây giới nghiên cứu và phân tích văn học miền Bắc ít quan tâm, thậm chí còn phê phán hai cây bút này. Cũng khó trách được, bởi văn học hồi ấy triệu tập vào cuộc đấu tranh ý thức hệ, tuân thủ yêu cầu nghiêm ngặt của công cuộc đấu tranh thống nhất nước nhà và kháng chiến chống Mỹ. Văn học XHCN hồi ấy có lẽ rằng coi Quỳnh Giao và Kim Dung như loại văn gây “nhiễu văn học” trong việc giáo dục tuyên truyền công chúng. Còn ở miền Nam, Kim Dung được dịch in trên báo chí hằng ngày và xuất bản thành sách, trở thành một dấu ấn khá đậm trong nhiều lớp người đọc. Một số bản sách ấy bằng những cách nào này cũng lọt ra những tỉnh phía Bắc vào tay dân “ghiền” truyện võ hiệp. .

Reply 5 0 Chia sẻ

Chia Sẻ Link Download Tác phẩm văn học Trung Quốc tân tiến miễn phí

Bạn vừa đọc tài liệu Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Video Tác phẩm văn học Trung Quốc tân tiến tiên tiến và phát triển nhất và ShareLink Download Tác phẩm văn học Trung Quốc tân tiến Free.

Giải đáp vướng mắc về Tác phẩm văn học Trung Quốc tân tiến

Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Tác phẩm văn học Trung Quốc tân tiến vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha #Tác #phẩm #văn #học #Trung #Quốc #hiện #đại